لگن درد در بارداری؛ چرا اتفاق می‌افتد و چگونه درمان می‌شود؟

لگن درد در بارداری امری نسبتاً رایج است و اغلب بانوان در ماه‌های اول بارداری آن را تجربه می‌کنند. به طور معمول لگن درد در اوایل بارداری دردی نسبتاً خفیف در پایین‌ترین قسمت شکم (لگن) است که می‌تواند قسمت میانی یا بالای شکم و قسمت‌هایی نظیر روده و معده را نیز تحت‌الشعاع قرار دهد. با تمام این تفاسیر اگرچه که درد لگن در دوران بارداری امری شایع است و علت آن می‌تواند به دلیل جابه‌جایی استخوان‌ها و رباط‌ها و کشش برای سازگاری با جنین باشد؛ اما به‌طورکلی دردهای شدید و مزمن لگن همراه با خونریزی واژینال می‌تواند خطرناک باشد. باتوجه‌به اهمیت موضوع پیشنهاد ما این است که بانوانی که سابقه حاملگی خارج از رحم و سقط‌های مکرر داشته‌اند و یا از موادی نظیر الکل، کوکائین و... در حین بارداری استفاده می‌کنند، دردهای خفیف یا شدید لگنی را جدی بگیرند.

لگن درد در بارداری نشانه چیست؟ 6 علت اصلی 

متاسفانه لگن درد یکی از رایج‌ترین مشکلات دوران بارداری است و می‌تواند از سه‌ماهه اول آغاز شود و تا پایان بارداری ادامه داشته باشد. 
عواملی که باعث ایجاد این درد می‌شوند شامل:

• دلایل طبیعی: این درد به دلیل تغییرات طبیعی در بدن مادر برای آماده‌سازی زایمان رخ می‌دهد.
• شل شدن رباط‌ها و مفاصل: مهم‌ترین علت لگن درد، شل شدن رباط‌ها و مفاصل لگنی به دلیل ترشح هورمون رلاکسیـن است.
• هورمون رلاکسیـن: این هورمون باعث افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل و رباط‌ها می‌شود تا بدن برای زایمان آماده شود.
• افزایش وزن جنین: با رشد جنین، وزن اضافی به ناحیه لگن فشار می‌آورد که می‌تواند منجر به درد و ناراحتی شود.
• تغییر در مرکز ثقل بدن: تغییر در توزیع وزن و مرکز ثقل بدن می‌تواند بر تعادل و وضعیت بدن تأثیر گذاشته و باعث ایجاد درد در ناحیه لگن شود.
• فشار بر اعصاب لگنی و کشش عضلات: فشار ناشی از جنین و تغییرات فیزیکی می‌تواند به اعصاب و عضلات ناحیه لگن آسیب برساند و منجر به درد و ناراحتی شود.

درد لگن در بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟

همانطور که در بخش قبل هم گفتیم، به‌طورکلی لگن درد در بارداری در سه‌ماهه اول بارداری شروع خواهد شد که این درد می‌تواند با نزدیک‌تر شدن به موعد بارداری تشدید شود. اما آنچه از تجربیات بانوان باردار برداشت می‌شود این است که درد لگن در بارداری می‌تواند با انجام فعالیت‌هایی نظیر حمام رفتن و برداشتن اجسام سنگین تشدید شود. ضمن اینکه باتوجه‌به اینکه در سه‌ماهه اول، رحم کشیده خواهد شد و نوسانات هورمونی زیادی در این سه‌ماهه مشاهده می‌شود. ممکن است مادر دردهای نسبتاً خفیفی را در حین ادرار، مقاربت و... تجربه کند که متأسفانه این درد می‌تواند توأم با عارضه‌های دیگری نظیر یبوست، تغییرات در عملکرد روده و مثانه باشد.

بیشترین میزان درد کف لگن در بارداری در سه‌ماهه دوم مشاهده می‌شود درست زمانی که هورمون ریلکسین میزان تحرک و انعطاف مفاصل را افزایش می‌دهد تا جنین فضای بیشتری برای رشد داشته باشد و این درد به‌صورت خفیف در برخی موارد می‌تواند تا پس از بارداری به علت عدم تعادل مفاصل ادامه داشته باشد.

برای درد لگن در بارداری چه باید کرد؟معرفی روش‌های درمان

خوشبختانه دردگرفتن لگن در بارداری (PGP) مشروط بر خفیف بودن برای جنین مضر نیست و تنها مادر ممکن است در نواحی نظیر لگن، ناحیه استخوان شرمگاهی، قسمت کمر، ناحیه بین واژن و مقعد و... درد خفیفی را تجربه کند، دردی که ممکن است در قسمت ران‌ها بخش شود و در برخی مواقع مادر صدای ساییدگی را در قسمت لگن احساس کند. باتوجه‌به اینکه این درد می‌تواند در حین بالارفتن از پله، هنگام خواب، راه‌رفتن بیشتر تجربه شود، ازاین‌روی برای درمان آن چاره‌ای باید اندیشید. به‌طورکلی روش‌های متعددی وابسته به شرایط افراد برای تسکین درد لگن در بارداری در ماه‌های اول وجود دارد که در ادامه این بخش تعداد از آنها را معرفی خواهیم کرد.

1.  استفاده از کفش مناسب در حین پیاده‌روی
2.  افزایش میزان استراحت در طول روز
3.  استفاده از یک بالشت در بین دو پا در حین خواب
4.  نشستن در حین در آوردن لباس
5. عدم بلندکردن اجسام سنگین

همچنین در کنار تمام موارد در برخی موارد چاره‌ای برای تسکین لگن درد شدید در بارداری وجود ندارد که در چنین مواردی مراجعه به پزشک و حضور در جلسات فیزیوتراپی مشروط بر عدم وجود اختلال خاص می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

معرفی روش‌های درمان

باتوجه‌به اینکه لگن درد در بارداری امری نسبتاً شایع است، خوشبختانه روش‌های کارآمد و بسیار خوبی برای درمان این عارضه مشروط بر عدم مشکل خاص وجود دارد. به‌طورکلی اگر مادر بارداری خارج از رحم را تجربه نکرده باشد و سابقه مصرف مواد مخدر نداشته باشد می‌تواند تحت‌نظر پزشک متخصص یا ماما از روش‌های زیر برای بهبود درد لگن در حاملگی استفاده کند.

استفاده از کمربندهای لگنی

در برخی موارد استفاده از گن‌های طبی می‌تواند تا حد قابل‌توجهی میزان دردهای ناحیه لگن را کاهش دهد. در چنین مواقعی بهتر است مادر پس از مشورت با پزشک مشروط بر درد شدید از گن‌های طبی برای مدت کوتاهی استفاده کند. تثبیت شرایط لگن، تسکین درد و... از جمله مهم‌ترین مزایای این گن‌های طبی برشمرده می‌شود.

تغییر سبک زندگی

استراحت بیشتر، گنجاندن پیاده‌روی با کفش مناسب در حین بارداری، خودداری از برداشتن گام‌های بلند، خوابیدن به پهلو و... از جمله مواردی است که بانوان در حین بارداری برای ایجاد تغییر در سبک زندگی خود باید به آن توجه کنند. ضمن اینکه در کنار تمام موارد فوق استفاده کمپرس آبسرد، کیسه آبگرم نیز می‌تواند از دیگر روش‌های درمان خانگی لگن درد در بارداری باشد.

مصرف داروهای ضددرد

اگرچه مصرف داروهای ضددرد به بانوان پیشنهاد نمی‌شود؛ اما در برخی مواقع و در صورت افزایش میزان درد مادر می‌تواند تحت‌نظر پزشک از قرص‌های مسکن خفیف برای تسکین دردهای ناحیه لگنی استفاده کند. بااین‌حال پیشنهاد می‌شود قبل از مصرف داروهای ضددرد حتماً با پزشک معالج مشورت شود.

فیزیوتراپی

در برخی مواقع شدت درد خواب مادر را با اختلال مواجه می‌کند که چنین شرایطی می‌تواند آستانه تحمل مادر را کاهش دهد. باتوجه‌به اینکه علت درد ناحیه لگن در بارداری مبهم است، در چنین شرایطی ممکن است پزشک به بیمار پیشنهاد شرکت در جلسات فیزیوتراپی را دهد. در طی این جلسات فیزیوتراپیست سعی می‌کند در کنار ارائه تمرینات در جهت کاهش درد لگن، به مادر یک برنامه ورزشی شخصی‌سازی‌شده و استاندارد پیشنهاد دهد.

بهترین قرص برای درد لگن در بارداری

همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردیم بهتر است از قرص‌های مسکن به‌منظور کاهش درد لگن درد در حین بارداری استفاده نشود؛ داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی زیادی وجود دارند که ممکن است پزشک پس از بررسی شرایط بیمار و وابسته به وضعیت او آن‌ها را تجویز کند.

حرکات ورزشی مؤثر بر کاهش درد لگن درد بارداری

اگرچه که مادر در ایام بارداری نیاز به استراحت بیشتری دارد؛ اما به‌طورکلی ورزش و انجام حرکات کششی در طول روز علاوه بر زایمان راحت می‌تواند نقش را مؤثری را در بهبود کیفیت بانوان باردار ایفا کند. علت درد لگن در بارداری موقع خواب در برخی مواقع ناشناخته است و شاید مهم‌ترین علت آن افزایش سایز جنین باشد؛ اما انجام حرکات ورزشی زیر می‌تواند تا حد قابل‌توجهی در خواب باکیفیت‌تر مؤثر باشد.

کج کردن لگن

این تمرین ورزشی یک راهکار عالی برای کشش کمر و لگن محسوب می‌شود و می‌توان آن را در محیط خانه یا باشگاه انجام و شیوه انجام آن نیز به شرح زیر است.

1. روی صندلی یا توپ زایمان بنشینید.
2. دست‌های خود را صاف کنید.
3. سپس از جای خود بلند شوید و دوباره روی صندلی بنشیند.
4. انجام این تمرین باید در سه مرتبه ۲۰تایی باشد

کشش گربه

این تمرین به کشش قسمت میانی پشت مادر کمک می‌کند، همچنین به وزن جنین اجازه می‌دهد تا به سمت جلو بیفتد و مقداری از فشار وارد شده به کمر کاهش یابد. اگر درد لگن سمت راست در بارداری را تجربه می‌کنید این تمرین می‌تواند تا حد قابل‌توجهی میزان درد را کاهش دهد. شیوه انجام کشش گربه نیز این صورت است.

1. چهاردست‌وپا روی زمین یا تخت خود استراحت کنید.
2. سپس شانه‌های خود را گرد کنید و قسمت میانی پشت خود را به سمت سقف یا عقب بکشید.
3.  این حرکت را می‌توانید هر یک روز در میان به مدت ۲۰ بار در هر مرتبه انجام دهید.

کشش پهلو با استفاده از صندلی

این تمرین نیز می‌تواند تا حد قابل‌توجهی از میزان درد لگن سمت چپ در بارداری بکاهد و شیوه انجام آن نیز بسیار ساده است و افراد می‌توانند با پیروی از مراحل زیر این حرکت کششی را در منزل انجام دهند.

1. در حالت نشسته بازوی چپ خود را بالای سر ببرید تا به سمت راست برسید.
2. یک نفس آرام و عمیق کشیده و کشش را افزایش دهید.
3. این حرکت را به‌منظور کاهش درد لگن سمت راست در بارداری می‌توانید به‌صورت برعکس نیز انجام دهید.

همچنین در کنار تمام موارد فوق انجام تمرینات کششی ملایم، پیروی از تمرین تکنیک‌های تنفس عمیق، شنا و... نیز می‌تواند نقش مؤثری را در کنترل لگن درد در بارداری ایفا کند.

علت لگن درد در بارداری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

سابقه بیمار نقش مؤثری را در تشخیص پزشک دارد ازاین‌روی پزشک ممکن است در خصوص تعداد بارداری، ترشحات ناحیه واژن، وضعیت اعتیاد مادر، شرایط روده‌ها و مثانه، سابقه بیماری مقاربتی و... از بیماری سؤالاتی را بپرسد. باتوجه‌به اینکه عکس‌برداری با اشعه ایکس در دوران بارداری می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد، ازاین‌روی در این دوران پزشک سعی می‌کند با پرسیدن علائم و یا معاینه فیزیکی این عارضه را تشخیص دهد. اما در برخی مواقع سونوگرافی می‌تواند بهترین راهکار برای تشخیص این بیمار باشد. پزشک در چنین مواقعی با بررسی سونوگرافی و سنجش شرایط بیمار برای تسکین درد بیمار بهترین شیوه درمانی را پیشنهاد می‌دهد که در برخی موارد مراجعه به یک کلینیک فوق‌تخصصی لگن می‌تواند بهترین گزینه برای تسکین و درمان این عارضه باشد.

چگونه از درد لگن در دوران بارداری جلوگیری کنیم؟

شرایط روحی و فیزیکی بیمار رابطه مستقیمی در کنترل لگن درد در بارداری می‌تواند داشته باشد، ازاین‌روی درست نفس‌کشیدن و انجام حرکات ورزشی ملایم می‌تواند در عدم ابتلا به این عارضه مؤثر باشد. در کنار تمام موارد فوق ازآنجایی‌که بهبود کیفیت خواب می‌تواند به‌عنوان یکی از روش‌های مؤثر در کنترل درد شناخته شود، ازاین‌روی به مادران باردار پیشنهاد می‌شود به‌منظور کاهش درد لگن در حین بارداری به موارد زیر توجه کنند.

1. خوابیدن به پهلوی چپ به‌منظور بهبود جریان خون
2. استفاده از یک بالشت بین پاها به علت تعادل عضلات لگن
3. خوابیدن به پهلو با بالش زیر لگن
4. استفاده از بالش‌های C شکل یا بالش‌های تمام‌قد بدن

چه زمانی برای لگن درد بارداری به پزشک مراجعه کنیم؟

درد لگن در بارداری دوقلویی از جمله دردهای نسبتاً رایجی است که می‌تواند شرایط کار و زندگی را برای مادر سخت کند، ازاین‌روی بهتر است بانوانی که درد مزمن و شدیدی را در ناحیه لگن تجربه می‌کنند در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند، همچنین در کنار درد شدید که اولین مشخصه مراجعه به پزشک است، عوامل زیر نیز می‌توانند از جمله علائمی باشند که باید در کنار لگن درد در بارداری جدی گرفته شوند.

1.  تب غیرمنتظره
2.  خونریزی یا نشت مایع از واژن
3.  کاهش وزن بی‌دلیل
4.  اختلال در کنترل مثانه یا روده
5.  احساس بی‌حسی یا ضعف در پاها

سخن آخر

 لگن درد در بارداری عارضه نسبتاً معمول برشمرده می‌شود و از هر 5 زن باردار 1 زن این درد را در حین بارداری و پس از زایمان تجربه می‌کند. علائم لگن درد PGP می‌تواند به‌صورت خفیف، متوسط یا شدید در افراد بروز کند که این درد می‌تواند نقاط دیگر بدن را نیز درگیر کند. اگرچه که هیچ دلیل واضحی برای بروز این درد وجود ندارد؛ اما رشد جنین می‌تواند یکی از دلایل مهم بروز این درد ناگهانی باشد. اگرچه که روش‌های متعددی برای درمان و کاهش درد لگن در بارداری وجود دارد؛ اما تناسب‌اندام، تغییر سبک زندگی، استراحت کافی، استفاده از کفش مناسب در حین بارداری می‌تواند به‌عنوان بهترین روش‌ها برای درمان این عارضه محسوب شود.