راهنمای جامع مولتیپل میلوما: از علائم تا روش های درمان
احتمالاً شما تابه‌حال نام بیماری سرطان مغز استخوان را شنیده‌اید؛ اما ممکن است ندانید مولتیپل میلوما چیست؟ این بیماری نوعی سرطان مغز استخوان است که به سلول‌های پلاسما (نوعی گلبول سفید) مرتبط است و بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد. گلبول‌های سفید در بدن و پلاسماسل، وظیفه حمله به عفونت‌ها و میکروب‌ها را برعهده دارند؛ اما در بیماری مولتیپل میلوما، سلول‌های سرطانی در مغز استخوان جمع می‌شوند و به‌جای تولید آنتی‌بادی‌های سالم، سلول‌های سالم خونی را از بین می‌برند.
این بیماری علائم و علت‌های مختلفی دارد؛ از همین رو اگر می‌خواهید به طور کامل با مولتیپل میلوما آشنا شوید و راه‌های درمان آن را بدانید، در ادامه این مطلب از وب‌سایت پزشک اول همراه ما باشید.
بیماری مولتیپل میلوما چیست؟
سیستم ایمنی بدن، با کمک گلبول‌های سفید می‌توانند انواع بیماری، میکروب‌ها و عفونت‌ها را از بدن خارج کنند تا خون فرد سالم بماند. از طرفی پلاسماسل، نوعی گلبول سفید در خون است که پروتئین‌های مفیدی از جمله آنتی‌بادی در بدن تولید می‌کند. پادتن‌های تولید شده در مغز استخوان، به میکروب‌ها حمله می‌کنند و سبب نابودی آن‌ها می‌شوند.
همچنین مغز استخوان، بافتی درون استخوان است وظیفه تولید سلول‌های خونی را برعهده دارد. اما اگر عملکرد سلول‌های پلاسما دچار نقص شود، سلول‌های سرطانی در مغز استخوان تجمع پیدا می‌کنند؛ از همین رو سلول‌های پلاسما، آنتی‌بادی غیرطبیعی تولید می‌کنند و بیماری مولتیپل میلوما ایجاد می‌شود.
سلول‌های سرطانی در مغز استخوان، سلول‌های سالم خونی و عملکرد طبیعی مغز استخوان را مختل می‌کنند. باوجود رشد سلول‌های سرطانی در مغز استخوان، حتی در تولید گلبول قرمز هم اختلال ایجاد می‌شود.
علائم بیماری مولتیپل میلوما
یکی از نگران‌کننده‌ترین موضوعات در مولتیپل میلوما، علائم آن است؛ چرا که شما ممکن است در اوایل بیماری، هیچ علائمی نداشته باشید و در طول زمان، به‌تدریج نشانه‌های آن را مشاهده کنید. مهم‌ترین نشانه‌های سرطان مغز استخوان، شامل موارد زیر است:
1.مشکلات در استخوان‌ها
یکی از مهم‌ترین علائم مولتیپل میلوما، دردهای استخوانی است که به شکل‌های زیر خود را نشان می‌دهند:
- احساس درد در استخوان‌ها مخصوصاً استخوان کمر، لگن یا جمجمه
- پوکی استخوان
- شکستگی استخوان در اثر ضربه یا فشار جزئی
2. مشکلات در سلول‌های خونی
منشأ این بیماری در سلول‌های خونی است؛ از همین رو ممکن است موارد زیر رخ دهد:
- احساس ضعف، خستگی، تنگی نفس و سرگیجه به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز خون
- کاهش بیش از اندازه تعداد گلبول‌های سفید خون و بروز عفونت
- خونریزی‌های شدید ناشی از خراشیدگی، کبودی یا بریدگی‌های بسیار جزئی
3. افزایش کلسیم خون
یکی از نشانه‌های این بیماری، افزایش کلسیم در خون است که علائم زیر را ایجاد می‌کند:
- ادرار شدید
- احساس تشنگی شدید
- کم‌‌آبی بدن
- یبوست
- احساس درد در شکم
- ضعف
- احساس گیجی و خواب‌آلودگی شدید
- ازدست دادن اشتها
4. مشکلات عصبی
بیماری مولتیپل میلوما ممکن است نشانه‌های مختلفی در سیستم عصبی فرد بیمار ایجاد کند که برخی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- مشکلات نخاعی از جمله کمردرد شدید، بی‌حسی در پاها، ضعف عضلانی به‌خصوص در پاها
- سوزن‌سوزن‌شدن و بی‌حسی اعصاب
- غلظت خون و احساس گیجی، سرگیجه و علائم سکته مغزی
5. اختلال در کلیه‌ها
اختلال در کلیه‌ها معمولاً در ابتدای بیماری خود را نشان نمی‌دهد؛ اما ممکن است فرد علائم زیر را تجربه کند:
- احساس ضعف
- تنگی نفس
- ورم در پا
- خارش
نحوه تشخیص بیماری مولتیپل میلوما
علائم ذکرشده درباره این بیماری، ممکن است که با علائم دیگر بیماری‌ها مشابه باشد؛ مثلاً ممکن است که پزشک در طول آزمایش خون برای بیماری‌های دیگر، متوجه بروز مولتیپل میلوما شود. از همین رو برای تشخیص قطعی این بیماری، روش‌ها و آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود؛ از مهم‌ترین آزمایشات لازم برای بیماری مولتیپل میلوما عبارت‌اند از:
1.آزمایش خون
اولین و مهم‌ترین روش برای شناسایی این بیماری، آزمایش خون است. پزشک با کمک نتایج آزمایش خون می‌تواند پروتئین‌های مضر M را که سلول‌های میلوما تولید می‌کنند، شناسایی کند.
همچنین اگر در آزمایش خون، پروتئین بتا 2 میکرو گلوبولین مشاهده شود، احتمال بروز این بیماری بیشتر است. در آزمایش خون می‌توان عملکرد کلیه، تعداد سلول‌های خون، میزان کلسیم و اسیداوریک را نیز تشخیص داد.
2.آزمایش ادرار
یکی دیگر از آزمایشات لازم برای بیماری مولتیپل میلوما، ادرار است. پزشک با کمک این آزمایش نیز می‌تواند پروتئین‌های مضر را شناسایی کند
3.آزمایش مغز استخوان
معمولاً برای تشخیص این بیماری، بیوپسی مغز استخوان و آسپیراسیون مغز استخوان انجام می‌شود. در این آزمایش‌ها، نمونه‌ای از مغز استخوان برای شناسایی بیماری جدا می‌شود. در بیوپسی مغز استخوان، مقدار بسیار کمی از بخش جامد استخوان را برای آزمایش جدا می‌کنند. از طرفی در آسپیراسیون، با کمک سوزن مخصوص، بخش مایع استخوان نمونه‌برداری می‌شود. نمونه‌برداری‌ها اغلب از استخوان لگن انجام می‌شود و بعد از آن، نمونه در آزمایشگاه تخصصی بررسی می‌شود.
4.آزمایش تصویربرداری
برای شناسایی مشکلات استخوانی بیماران، آزمایش‌های تصویربرداری زیر انجام می‌شود:
- عکس‌برداری با اشعه ایکس
- آزمایش اسکن MRI
- سی‌تی‌اسکن
- اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)
با کمک این روش‌ها، روند تشخیص مولتیپل میلوما آسان‌تر انجام می‌شود؛ اما برای انجام هر کدام از این آزمایش‌ها، باید به مراکز مجهز و تخصصی مراجعه کنید تا نتیجه دقیق‌تری داشته باشد.
عوارض بیماری مولتیپل میلوما
فردی که با مولتیپل میلوما درگیر است، دچار مشکلات و اختلالات مختلفی می‌شود؛ چرا که عملکرد گلبول‌های سفید در بدن این فرد بسیار ضعیف یا حتی قطع می‌شود و همین موضوع، استقامت بدن را در برابر میکروب‌ها و عفونت‌ها کاهش می‌دهد. بر همین اساس، در ادامه تنها چند مورد از عوارض این بیماری را معرفی می‌کنیم:
- عفونت: برای بهبود بیماری سرطان مغز استخوان، شیمی‌درمانی انجام می‌شود که بر اساس آن، تعداد گلبول‌های سفید در خون کاهش پیدا می‌کند؛ از همین رو ممکن است که فرد با سرعت بیشتری درگیر عفونت یا حتی خونریزی شود
- مشکلات گوارشی: یکی از عوارض مولتیپل میلوما، اسهال، تهوع و یبوست است که تنها با رژیم‌های غذایی خاصی برطرف می‌شود
- مشکلات در استخوان‌ها: یکی دیگر از مشکلات این بیماری، تأثیر بر استخوان‌ها است؛ چرا که استخوان‌های بیمار به‌شدت حساس و نازک می‌شود و امکان شکستگی آن بیشتر است
- آسیب‌های عصبی: ممکن است که بیمار با مشکلات عصبی مختلفی از جمله نوروپاتی محیطی یا استرس و اضطراب روبه‌رو شود
- لخته‌شدن خون: برخی از راه‌های درمانی برای این بیماری، سبب لخته‌شدن خون می‌شود؛ از همین رو پزشک ممکن است که رقیق‌کننده‌های خون را تجویز کند
- اختلال در هورمون‌ها: تغییر در سطح هورمون‌ها سبب احساس خستگی و حتی تغییر وزن می‌شود. همچنین حتی ممکن است که خلق‌وخو فرد بیمار عوض شود
- مشکلات کلیوی: برخی از بیمارانی که دچار مولتیپل میلوما هستند، بعد از مدتی دچار نارسایی کلیه می‌شوند
- کم‌خونی: این بیماری بر تولید گلبول قرمز نیز تأثیر می‌گذارند و سبب کم‌خونی می‌شود
البته توجه کنید که هر کدام از عوارض بیماری مولتیپل میلوما، در بین بیماران متفاوت هستند و امکان قطعی تمامی این موارد برای همه بیماران وجود ندارد. هر کدام از افراد متناسب با شدت و نوع بیماری، ممکن است که از یک یا چند مورد از این موارد، دچار آسیب شوند.
بر همین اساس اگر شما هم به این بیماری مبتلا هستید و هرکدام از موارد ذکر شده را تجربه می‌کنید، حتماً برای درمان عوارض بیماری، به بخش مغز و اعصاب در کلینیک پزشک اول مراجعه کنید.
روش های درمان بیماری مولتیپل میلوما
بعد از تشخیص بیماری، باید هرچه زودتر برای درمان این بیماری اقدام کنید تا علائم آن شدیدتر نشود. پزشکان معمولاً برای درمان این بیماری، روش‌های مختلفی را به کار می‌گیرند که در ادامه، مهم‌ترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- پیوند سلول‌های بنیادی: یکی از روش‌های مفید در درمان انواع سرطان از جمله مغز استخوان، پیوند سلول‌های بنیادی است. سلول‌های بنیادی، مهم‌ترین سلول‌ها برای تولید پلاسمای جدید و مفید هستند؛ از همین رو در این روش، سلول‌های بنیادی جایگزین سلول‌های ناسالم می‌شوند
- شیمی‌درمانی: معمولاً برای بیماران سرطانی، شیمی‌درمانی انجام می‌شود؛ چرا که در این روش، سلول‌های پلاسمای غیرطبیعی کمتر می‌شود
- درمان هدفمند: در این روش درمانی، از داروهای کاربردی و خاص برای از بین بردن سلول‌های مخرب پلاسما استفاده می‌شود؛ از همین رو احتمال زنده‌ماندن بیمار با کمک این روش درمانی، بیشتر از برخی موارد دیگر است
- ایمونوتراپی: ایمونوتراپی برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن انجام می‌شود و در طول آن، سلول‌های بیشتری برای مبارزه با سرطان تولید می‌شود. داروهای خاص در این روش، به میکروب‌ها و سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند و آن‌ها را از بین می‌برند
- استفاده از استروئیدها: داروهای کورتیکواستروئید، برای کنترل سوزش، تورم و به‌طورکلی التهاب‌های موجود در بدن مناسب است و برای مبارزه با سلول‌های میلوما تجویز می‌شوند
- پرتودرمانی: با کمک روش پرتودرمانی برای بهبود بیماری مولتیپل میلوما، می‌توان سلول‌های سرطانی را نابود کرد. در این روش، پرتوهای انرژی شامل اشعه ایکس، پروتون یا منبع‌های دیگر به سلول‌های سرطانی تابیده می‌شود و سرعت رشد آن‌ها را کاهش می‌دهد. پرتودرمانی به کاهش درد کمک می‌کند و مانع از تخریب استخوان‌ها می‌شود
انتخاب هر کدام از این روش‌های درمانی برای مولتیپل میلوما، متناسب با شرایط هر فرد تعیین می‌شود؛ از همین رو برای اجرای بهترین تکنیک درمان، بهتر است که به کلینیک‌های تخصصی مغز و استخوان مراجعه کنید و علائم خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
نکات تغذیه‌ای برای مبتلایان به بیماری مولتیپل میلوما
بسیاری از افرادی که با بیماری مولتیپل میلوما دست‌وپنجه نرم می‌کنند، حتی در غذاخوردن هم مشکل دارند و نمی‌توانند به شکل عادی غذا بخورند؛ این در حالی است که رعایت رژیم غذایی مناسب، کمک بزرگی به بهبودی این بیماری می‌کند. بر همین اساس در ادامه، برخی از مواد غذایی مناسب با این بیماری را معرفی می‌کنیم:
- انواع میوه‌ها مانند سیب و گلابی
- سبزی‌های مختلفی مانند کلم‌بروکلی، کرفس، هویج و کنگر فرنگی
- میوه‌های خشک از جمله آلو و انجیر
- غلات
- بلغور جو دوسر
- آجیل
- لوبیا
- مصرف موز، برنج، سس سیب و نان تست در صورت یبوست بر اثر شیمی‌درمانی
- آب فراوان
- گوشت‌های بدون چربی و سبزی‌های برگ‌دار و تیره برای رفع کم‌خونی
از طرفی برای بهبود بیماری مولتیپل میلوما، باید از مصرف مواد غذایی زیر خودداری کنید:
- گوشت خام
- ماهی خام
- تخم‌مرغ آبکی
- نوشیدنی‌های مضر و غیرپاستوریزه
- میوه‌ها و سبزی‌های شسته نشده
البته پیشنهاد می‌کنیم که برای آگاهی از بهترین رژیم غذایی برای درمان این بیماری، با پزشک خود مشورت کنید.
نقش ورزش در درمان بیماری مولتیپل میلوما
افراد مبتلا به سرطان مغز استخوان، معمولاً به دلیل علائم این بیماری، احساس خستگی و ضعف عضلانی دارند و نمی‌خواهند فعالیت بدنی زیادی داشته باشند؛ اما بر اساس تحقیقات، افرادی که به طور متوسط ورزش می‌کنند، زودتر از بیماران دیگر درمان می‌شوند. ورزش‌های مناسب برای بیماران سرطان مغز استخوان، شامل تمرینات ترکیبی مقاومتی، قدرتی و تعادلی می‌شود؛ اما بهتر است که در هنگام ورزش‌کردن، به نکات ایمنی زیر توجه کنید:
- اگر عفونت دارید، بهتر است که به باشگاه‌های ورزشی و استخرهای عمومی نروید
- وزنه‌های سنگین بلند نکنید
- کفش، لباس ایمنی و تجهیزات مناسب ورزش را بپوشید
- تمرینات سخت و طولانی‌مدت انجام ندهید
- مایعات و آب کافی بنوشید
آیا بیماری مولتیپل میلوما وراثتی است؟
در حالت کلی اکثر علت‌های بروز بیماری مولتیپل میلوما مشخص نیست؛ اما بیشتر موارد مولتیپل میلوما علت دقیق ژنتیکی ندارند، اگرچه سابقه خانوادگی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد. در واقع زمانی که تغییرات و جهش ژنی در سلول‌های پلاسما ایجاد می‌شود، تقسیم‌بندی این سلول‌ها غیر قابل‌کنترل می‌شود و سرطان مغز استخوان رخ می‌دهد.
نحوه پیشگیری از بیماری مولتیپل میلوما
طبیعتاً شما نمی‌توانید سن یا حتی ژنتیک خود را تغییر دهید تا به این بیماری مبتلا نشوید؛ چرا که احتمال بروز مولتیپل میلوما برای افراد با سن بالا بیشتر است. از طرفی سابقه خانوادگی، جزو عوامل مهم در ابتلا به این بیماری است.
بااین‌وجود، با رعایت برخی از موارد مانند داشتن وزن سالم، می‌توانید مانع از بروز سرطان مغز استخوان شوید. همچنین بهتر است که از مصرف مواد شیمیایی مضر خودداری کنید. از طرفی تاحد‌امکان، پرتودرمانی را برای درمان بیماری‌ها انتخاب نکنید؛ چون پرتودرمانی، امکان بروز این بیماری را بیشتر می‌کند.
جمع‌بندی
مولتیپل میلوما یکی از سرطان‌های نادر است که در اثر اختلال در عملکرد گلبول‌های سفید و سلول‌های پلاسما اتفاق می‌افتد. شدت بروز علائم این بیماری برای هر فرد متفاوت است؛ از همین رو احتمال درمان کامل و قطعی برای هر کدام از بیماران هم فرق دارد.
در این مطلب، علائم بیماری مولتیپل میلوما را معرفی کردیم؛ بر همین اساس اگر هر کدام از نشانه‌های این بیماری را در وجود خود احساس کردید، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.
البته انتخاب روش درمانی مناسب نیز تأثیر زیادی بر میزان بهبود بیمار دارد؛ از همین رو کلینیک تخصصی مغز و اعصاب پزشک اول، با همکاری پزشکان متخصص و باتجربه، به شما در درمان بیماری های مغز و اعصاب کمک می‌کند.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید