رادیوکولوپاتی چیست؟ علل، علائم و روش‌های مدیریت بیماری

ستون فقرات یکی از مهم‌ترین ارگان‌های بدن است که نقش بسیار مهمی در همه اعمال حیاتی بدن دارد. در واقع از این بخش تعداد زیادی عصب به اندام‌های مختلف بدن می‎روند و عملکرد آن‌ها را تنظیم می‌کنند؛ به همین دلیل حفظ سلامت این بخش از بدن بسیار مهم است. بااین‌حال، گاهی اوقات عارضه‌های مختلفی مثل رادیکولوپاتی برای ستون فقرات ایجاد شود. این عارضه وقتی رخ می‌دهد که اعصابی که از ستون فقرات خارج می‌شوند، تحت‌فشار یا آسیب قرار بگیرند. اگر می‌خواهید با این عارضه و علائم و دلایل بروز آن و همچنین روش‌های تشخیص و درمان آن بیشتر آشنا شوید، این مقاله از وب‌سایت پزشک اول برای شما است.

دلایل ابتلا به رادیکولوپاتی

ابتدا باید به این سؤال پاسخ دهیم که رادیکولوپاتی چیست؟ معنی رادیکولوپاتی این است که یکی از اعصابی که از ستون فقرات خارج می‌شوند، تحت‌فشار قرار گرفته‌اند. در واقع این اتفاق به دلیل تنگ شدن فضایی که اعصاب از داخل آن عبور می‌کنند، رخ می‌دهد. تنگ شدن کانال اطراف اعصاب نیز معمولاً به دلیل افزایش سن و تحلیل تدریجی استخوان‌ها رخ می‌دهد یا ممکن است نتیجه‌ی یک آسیب نخاعی باشد که برخی از این آسیب‌های نخاعی عبارت‌اند از:

فتق یا بیرون‌زدگی دیسک

یکی از علل شایع رادیکولوپاتی، فتق دیسک است. دیسک‌های ستون فقرات شبیه بالشتک‌هایی بین مهره‌ها هستند که وظایف مهمی دارند؛ اما گاهی اوقات این دیسک‌ها از جای خود جابه‌جا شده یا دچار آسیب می‌شوند و به اعصاب فشار وارد می‌کنند.

زائده‌های استخوانی

یکی دیگر از علل این بیماری، ایجاد زائده‌های استخوانی است. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که به دنبال ضربه یا به دلیل التهاب ناشی از آرتروز استخوان اضافی در بخشی از ستون فقرات تشکیل شود. در نتیجه این زائده‌ها باعث سفتی ستون فقرات می‌شوند و فضای عبور اعصاب را تنگ می‌کنند.

سایر علل

سایر علل این بیماری که کمتر شایع هستند نیز شامل عفونت‌های نخاعی و ایجاد تومور در ستون فقرات است که ممکن است به ریشه‌های عصبی فشار وارد کنند. همچنین سفت‌شدن رباط‌های ستون فقرات نیز می‌تواند به تنگ شدن فضای اطراف اعصاب منجر شود.

 علائم و نشانه‌های اصلی رادیکولوپاتی

زمانی که ریشه‌ی عصبی تحت‌فشار قرار می‌گیرد، دچار التهاب می‌شود که این وضعیت منجر به بروز علائم آزاردهنده‌ای می‌شود. برخی از این علائم که ممکن است نواحی مختلفی از بدن مانند کمر، دست‌ها یا پاها را درگیر کنند، شامل موارد زیر است:

• ضعف عضلانی
• کاهش یا ازبین‌رفتن رفلکس‌ها
• درد شدید، تیز و ناگهانی در ناحیه کمر که ممکن است با برخی فعالیت‌ها مانند سرفه یا عطسه تشدید شود
• دردی که به اندام‌های دیگر مثل دست‌ها یا پاها کشیده می‌شود
• کاهش یا تغییر در احساس محرک‌ها یا بی‌حسی کامل در دست یا پاها
• احساس سوزن‌سوزن‌شدن یا سایر احساسات غیرطبیعی در دست یا پاها

بر اساس محل فشرده‌شدن عصب، رادیکولوپاتی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر است:

• رادیکولوپاتی گردنی: در این حالت اعصاب گردنی فشرده می‌شود و ممکن است علائم را در اطراف گردن خود و دست‌ها و بازوها احساس کنید.
• رادیکولوپاتی سینه‌ای: این نوع از بیماری کمتر شایع است و در آن اعصاب قفسه سینه فشرده می‌شوند. به همین دلیل ممکن است هنگام نفس‌کشیدن در ناحیه سینه و اطراف آن احساس درد کنید.
• رادیکولوپاتی کمری: رادیکولوپاتی کمری نیز بسیار شایع است که در آن درد یا بی‌حسی در ناحیه پایین کمر پاها و لگن احساس می‌شود.
• رادیکولوپاتی لومبوساکرال: در رادیکولوپاتی لومبوساکرال اعصاب انتهایی ستون فقرات فشرده می‌شوند و علائم آن مانند نوع کمری است.

همچنین ممکن است برای شما این سؤال پیش‌آمده باشد که رادیکولوپاتی دست چیست؟ در پاسخ به این سؤال به این نکته توجه کنید که علائم ناشی از این عارضه در محل فشردگی عصب احساس نمی‎شوند. بلکه در اندامی که عصب به آن پیام ارسال می‌کند، احساس می‌شوند. برای مثال علائم رادیکولوپاتی گردنی در دست‌ها احساس می‌شود که به آن رادیکولوپاتی دست هم گفته می‌شود. به همین ترتیب به رادیکولوپاتی کمری نیز رادیکولوپاتی پا می‌گویند.

نکته دیگر این که متأسفانه هر یک از انواع این عارضه ممکن است به شکل رادیکولوپاتی مزمن دو طرفه نیز احساس شود. در این حالت اعصابی که از نخاع خارج می‌شوند در هر دو طرف بدن درگیر می‌شوند و علائم در هر دو طرف بدن احساس می‌شود.

 تشخیص رادیکولوپاتی؛ چگونه پزشک تشخیص می‌دهد؟

دکتر ستون فقرات رادیکولوپاتی را از طریق معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تصویربرداری تشخیص می‌دهد. به همین دلیل احتمالاً حداقل یکی از آزمایش‌های تصویربرداری زیر را برایتان تجویز می‌کنند. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:

• رادیوگرافی
• ام‌آرآی
• سی‌تی‌اسکن
• الکترومیوگرافی
• تست هدایت عصبی

روش‌های درمان رادیکولوپاتی

روش‌های مختلفی برای درمان رادیکولوپاتی کمری و سایر انواع این بیماری وجود دارد. انتخاب هر یک از این روش‌ها توسط پزشک و باتوجه‌به نوع بیماری و شدت علائم انجام می‌شود. در واقع برخی افراد با درمان‌های غیرجراحی و محافظه‌کارانه بهبود می‌یابند؛ اما افرادی که دچار رادیکولوپاتی مزمن هستند به روش‌های دیگری مثل جراحی نیاز دارند. در ادامه با هریک از این روش‌ها آشنا می‌شویم:

روش‌های غیرجراحی برای درمان رادیکولوپاتی

استراحت مطلق یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان غیرجراحی این عارضه است. همچنین ممکن است پزشک برای بی‌حرکت نگه‌داشتن ناحیه‌ی آسیب‌دیده، آتل، بریس یا گردن‌بندهای طبی را برایتان تجویز کند. علاوه بر این موارد شما می‌توانید از کمپرس گرم یا سرد نیز روی قسمت آسیب‌دیده استفاده کنید تا تورم و التهاب کاهش یابد و گرفتگی عضلات برطرف شود.

استفاده از درمان‌های کشش مکانیکی نیز از دیگر گزینه‌هایی است که پزشک ممکن است توصیه کند. کشش مکانیکی شامل استفاده از وزنه‌ها یا ابزارهای خاصی است که با ایجاد فاصله بین مهره‌های ستون فقرات، فشار وارد بر عصب نخاعی را کاهش می‌دهند.

نقش فیزیوتراپی در بهبود رادیوکولوپاتی چیست؟

یکی دیگر از روش‌های درمان رادیکولوپاتی گردنی و سایر انواع آن، فیزیوتراپی است. در یک کلینیک فیزیوتراپی متخصصان تمریناتی را که برای ناحیه‌ی آسیب‌دیده مفید است به شما آموزش می‌دهند. این تمرینات ناحیه اطراف ستون فقرات را تقویت می‌کنند و به کاهش فشار بر روی اعصاب و تسکین درد کمک می‌کنند. علاوه بر این آن‌ها به شما آموزش می‌دهند که چگونه به‌راحتی بنشینید، بایستید و بخوابید بدون اینکه علائمتان تشدید شود.

بهترین دارو‌های موثر بر رادیکولوپاتی

برای درمان این بیماری با دارو معمولاً پزشکان داروهای زیر را تجویز می‌کنند:

• داروهای مسکن بدون نسخه
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
• شل‌کننده‌های عضلانی
• داروهای کورتیکواستروئید خوراکی مثل بتامتازون
• داروهای مخدر مثل مورفین برای دردهای شدید
• تزریق کورتیکواستروئید به ناحیه‌ی آسیب‌دیده در ستون فقرات

درمان رادیکولوپاتی با جراحی

اگر علائمتان با استفاده از سایر روش‌های درمان بهبود نیابد، پزشک ممکن است انجام جراحی را توصیه کند. همچنین در مواردی که چند عصب تحت‌فشار هستند یا عملکرد عصبی باوجود درمان همچنان کاهش می‌یابد نیز احتمال دارد جراحی پیشنهاد شود. هدف از انجام جراحی، آزادسازی عصب تحت‌فشار است؛ برای این کار معمولاً بخشی که به عصب فشار وارد می‌کند مثل دیسک آسیب‌دیده را خارج می‌کنند.

تأثیر ورزش بر درمان بیماری رادیوکولوپاتی

ورزش نقش مهمی در بهبود این بیماری ایفا می‌کند، زیرا با تقویت عضلات اطراف ستون فقرات، افزایش انعطاف‌پذیری، بهبود جریان خون و کاهش وزن به کاهش فشار روی اعصاب کمک می‌کند. همچنین تمرینات ورزشی مناسب می‌توانند با آزادسازی هورمون‌های طبیعی ضددرد باعث کاهش درد و التهاب شوند. البته نوع و شدت تمرینات حتماً باید توسط فیزیوتراپیست انتخاب شود تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

 احتمال ابتلا به رادیوکولوپاتی در چه افرادی بیشتر است؟

با افزایش سن، تغییرات متعددی در ستون فقرات رخ می‌دهد. به همین دلیل رادیکولوپاتی معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. البته وجود عوامل دیگری مانند نیز می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند که این عوامل عبارت‌اند از:

• بیماری‌هایی مثل آرتروز، روماتیسم مفصلی و...
• چاقی و اضافه‌وزن
• وضعیت نادرست بدن؛ مانند قوز کردن
• وجود ناهنجاری‌های ستون فقرات مانند اسکولیوز
• انجام حرکات تکراری به مدت طولانی
• بارداری
• عوامل ژنتیکی

چگونه از ابتلا به بیماری رادیکولوپاتی پیشگیری کنیم؟

حفظ سلامت ستون فقرات تا حد زیادی می‌تواند از ابتلا به رادیکولوپاتی جلوگیری کند؛ به همین دلیل در ادامه با نکاتی که به حفاظت از ستون فقرات کمک می‌کنند، آشنا می‌شویم:

• وضعیت صحیح بدن و وزن سالم خود را حفظ کنید.
• برای بلندکردن اجسام سنگین به‌جای کمرتان، زانوهایتان را خم کنید تا از آسیب به کمرتان جلوگیری شود.
• هنگام انجام کارهای تکراری، در فواصل منظم استراحت کنید.
• برنامه‌ای منظم برای ورزش طراحی کنید؛ فعالیت بدنی در حفظ سلامت ستون فقرات بسیار موثر است.
• هنگام خرید کفش، کفش‌هایی که به شکل مناسبی از قوس پا پشتیبانی می‌کنند را انتخاب کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله ابتدا راجع به بیماری رادیکولوپاتی و علائم و دلایل بروز آن صحبت کردیم. در این عارضه ریشه اعصاب نخاعی تحت‌فشار و آسیب قرار می‌گیرند؛ به همین دلیل علائم مختلفی در اندام‌های بدن احساس می‌شود. این عارضه معمولاً در اثر افزایش سن یا آسیب‌های نخاعی مثل پارگی دیسک ایجاد می‌شود. در ادامه مقاله نیز به سؤالاتی از جمله رادیکولوپاتی کمر چیست؟ و سایر انواع آن که شامل گردنی، سینه‌ای و لومبوساکرال است، پرداختیم. درنهایت هم راجع به روش‌های درمان این بیماری صحبت کردیم.