هر آنچه که لازم است در رابطه با بیماری واریس بدانید
واریس یکی از مشکلات شایع و عروقی است که بر زندگی روزمره افراد تأثیرگذار است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های سطحی بدن، به‌ویژه در ناحیه پاها، تحت فشار قرار گرفته و دچار تورم، پیچ‌خوردگی و اتساع می‌شوند. واریس علاوه‌بر ایجاد مشکلات ظاهری و ناخوشایند، با علائمی همچون درد، سنگینی پا و گرفتگی عضلات همراه است که زندگی فرد را دچار اختلال می‌کند. در صورت بروز این علائم، مراجعه به دکتر واریس پا برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است.
بیماری واریس همچنین در زنان، افراد مسن و کسانی که به‌طور مداوم ایستاده یا نشسته‌اند، بیشتر مشاهده می‌شود. در این مقاله به بررسی واریس، علائم آن، انواع مختلف این بیماری و راه‌های درمان آن میپردازیم. تا انتها همراه ما باشید.
واریس چیست؟
در پاسخ به این سوال که واریس چیست؟ باید گفت یک اختلال عروقی است که در آن رگ‌های سطحی بدن، به‌ویژه در پاها، دچار اتساع، پیچ‌خوردگی و بدشکلی می‌شوند. این وضعیت زمانی به وجود می‌آید که دریچه‌های درون رگ‌های خونی به درستی عمل نکرده و خون به‌جای جریان به سمت بالا، به سمت پایین برمی‌گردد. این برگشت خون باعث ایجاد فشار زیادی در رگ‌ها شده و در نتیجه واریس شکل می‌گیرد. در این شرایط، خون به‌طور نادرست در رگ‌ها جمع شده و باعث ظاهر برجسته و آبی رنگ رگ‌ها می‌شود که اغلب آزاردهنده به نظر میرسد. علاوه بر این، واریس باعث اختلالات دیگر مانند احساس سنگینی و خستگی در پاها می‌شود. در صورت عدم درمان به موقع، این عارضه به مشکلات جدی‌تری مانند زخم‌های پوستی یا لخته‌های خون منجر می‌شود.
در مراحل ابتدایی، استفاده از روش‌هایی مانند جوراب‌های فشاری، ورزش منظم و مصرف قرص واریس ( مانند قرص دافلون) زیر نظر پزشک، در کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار موثر است.
انواع واریس که باید بشناسید
واریس یا رگ‌های واریسی زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌ها، به‌ویژه در پاها، به دلیل ضعف یا آسیب در دریچه‌های وریدی گشاد یا پیچ‌خورده شوند. این عارضه انواع مختلفی دارد و بر اساس شدت، محل و شکل رگ‌های درگیر تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل موارد زیر است:
- واریس ورید صافن بزرگ: واریس ورید صافن بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع بیماری واریس پا است که در رگ‌های سطحی ایجاد می‌شود. این ورید از داخل مچ پا آغاز شده و تا کشاله ران امتداد دارد. اختلال در عملکرد آن یا شاخه‌هایش باعث تورم و پیچ‌خوردگی رگ‌ها می‌شود. نواحی‌ای مانند پشت ران‌ها و ساق پا بیشتر درگیر این نوع واریس هستند
- واریس ورید صافن کوچک: واریس ورید صافن کوچک اغلب به‌همراه واریس ورید صافن بزرگ بروز می‌کند. این ورید از بخش خارجی تاندون آشیل شروع می‌شود و در مسیر خود به یکی از وریدهای عمقی واقع در ناحیه پشت زانو متصل می‌گردد. واریس ورید صافن کوچک، معمولاً نواحی‌ای مانند پشت زانو و پشت مچ پا درگیر می‌شوند؛ چراکه اختلال در عملکرد این ورید باعث تجمع خون و برجسته شدن رگ‌ها در این بخش‌ها می‌شود
- واریس عنکبوتی: واریس عنکبوتی رگ‌های بسیار نازک و قرمز یا آبی هستند که شبیه تار عنکبوت یا شاخه‌های درخت زیر پوست نواحی ران و ساق پا یا صورت دیده می‌شوند. این نوع واریس معمولاً مشکل زیبایی به شمار می‌رود و درد زیادی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در برخی موارد با احساس سوزش، خارش یا سنگینی در ناحیه‌ی درگیر همراه است
- واریس شبکه‌ای (رتیکولار): واریس شبکهایی در واقع رگ‌هایی با اندازه متوسط هستند که بین واریس سطحی و عنکبوتی قرار دارند و معمولاً به رنگ آبی یا سبز دیده می‌شوند و زیر سطح پوست قرار دارند، اما برجستگی زیادی ندارند. این نوع واریس اغلب در پشت زانو، ران‌ها یا اطراف مچ پا ظاهر می‌شود و معمولا با احساس خارش، تیرکشیدن یا سنگینی در پاها ایجاد می‌شود. برای درمان و کاهش علائم این نوع واریس، مراجعه به دکتر فیزیوتراپی به شما در انجام تمرینات مناسب و استفاده از روش‌های فیزیوتراپی کمک خواهد کرد
- واریس عمقی: در این نوع واریس، رگ‌های عمقی پا گشاد می‌شوند و چون در عمق عضلات هستند، به چشم نمی‌آیند. اما بعضی مواقع باعث درد، سنگینی پا، ورم و در موارد شدید لخته خون (ترومبوز وریدی) می‌شوند
- واریس رحم: واریس رحم به گشاد شدن و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی رگ‌های خونی در ناحیه لگن، به‌ویژه در اطراف رحم و تخمدان‌ها گفته می‌شود. این وضعیت معمولاً در اثر ضعف دیواره رگ‌ها و اختلال در بازگشت خون به قلب به وجود می‌آید.واریس رحم معمولاً در زنان دارای بارداری‌های متعدد دیده می‌شود و علائمی مانند درد هنگام قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی دارد و در پزشکی این عارضه با نام سندروم احتقان لگنی یا واریس لگنی نیز شناخته می‌شود
- واریس بیضه یا واریکوسل: واریکوسل که به آن واریس بیضه نیز گفته می‌شود، به اتساع و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی سیاهرگ‌های اطراف بیضه اطلاق می‌گردد. این عارضه معمولا با احساس درد، ورم در ناحیه کیسه بیضه و در برخی موارد، کاهش توان باروری همراه است
- واریس معده: واریس معده یکی از اختلالات خطرناک و پیشرفته در دستگاه گوارش است که با گشاد شدن غیرطبیعی رگ‌های خونی در محل اتصال مری به معده همراه است. این وضعیت معمولاً در بیماران مبتلا به بیماری‌های شدید کبدی مانند سیروز کبدی دیده می‌شود و ناشی از افزایش فشار در ورید پورتال (سیاهرگ باب) است. در صورت پارگی این رگ‌ها، احتمال خونریزی گوارشی شدید وجود دارد که نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد
- واریس دست: واریس دست به گشاد شدن و برجستگی غیرطبیعی رگ‌های سطحی در دست گفته می‌شود که معمولاً با افزایش سن و نازک شدن پوست ناشی از کاهش چربی زیرجلدی همراه است. با کاهش این لایه محافظ، رگ‌ها بیشتر نمایان می‌شوند و در شرایطی مانند گرمای هوا یا فعالیت بدنی شدید، متورم و برجسته‌تر به نظر می‌رسند. این وضعیت بیشتر در ناحیه مچ و پشت دست دیده می‌شود و اغلب با احساس سنگینی یا فشار خفیف همراه است
- واریس مری: واریس مری به طور کل یک مشکل جدی است که معمولاً در بیماران مبتلا به بیماری‌های کبدی، مثل سیروز کبدی، دیده می‌شود. در این بیماری، وریدهای مری به دلیل اختلال در جریان خون، کبد بزرگ و متورم می‌شوند. این مشکل به علت لخته خون یا آسیب به بافت کبد ایجاد می‌شود. اگر این رگ‌ها پاره شوند، خونریزی شدید و خطرناکی رخ می‌دهد
- واریس کمر: واریس کمر حالتی است که در آن رگ‌های ناحیه کمر دچار گشادشدگی و برجستگی می‌شوند و ممکن است با درد، فشار یا سنگینی در ناحیه پشت همراه باشد. این وضعیت می‌تواند بر اثر ضعف دیواره رگ‌ها، مشکلات گردش خون یا فشارهای مزمن ایجاد شود.
علائم واریس کدام‌اند؟
علائم بیماری واریس معمولاً به‌تدریج ظاهر می‌شوند و در بسیاری از موارد به‌ویژه پس از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت، احساس سنگینی یا درد در پاها آغاز می‌شوند. از طرفی افراد ممکن است احساس خارش یا سوزش در اطراف رگ‌های برجسته داشته باشند که گاهی با قرمزی و تحریک پوستی همراه است.
تورم در ناحیه مچ پا و ساق پا که از علائم واریس پا در زنان و مردان است، اغلب در پایان روز شدت می‌گیرد. برخی از بیماران از گرفتگی عضلات، به‌ویژه در طول شب شکایت دارند. همچنین تغییر رنگ پوست اطراف رگ‌های متورم، به‌تدریج اتفاق می‌افتد و اغلب پوست به رنگ قهوه‌ای یا تیره درمیآید.
از دیگر علائم ظاهری واریس، نمایان شدن رگ‌ها به‌صورت پیچ‌خورده و برآمده با رنگ آبی یا بنفش است. این تغییرات ظاهری ناخوشایند ایجاد می‌کنند و باعث ناراحتی جسمی و کاهش کیفیت زندگی فرد نیز شوند. در موارد پیشرفته‌تر، احتمال بروز زخم‌های پوستی یا لخته شدن خون نیز وجود دارد که نیاز به پیگیری پزشکی دارد.
علت واریس چیست؟
علت اصلی بیماری واریس به ضعف یا آسیب دیدن دریچه‌های یک‌طرفه در رگ‌های وریدی بازمی‌گردد. این دریچه‌ها وظیفه دارند جریان خون را به سمت قلب هدایت کنند، اما وقتی عملکرد آن‌ها دچار اختلال شود، خون در رگ‌ها جمع می‌شود و موجب برجستگی و پیچ‌خوردگی آن‌ها می‌گردد.
ژنتیک نیز جزو علت واریس پا در جوانی به‌شمار می‌رود ، به‌طوری‌که اگر یکی از اعضای خانواده به واریس مبتلا باشد، احتمال ابتلای سایر اعضا نیز افزایش می‌یابد. همچنین افزایش سن نیز نقش چشمگیری در ایجاد واریس دارد، زیرا با بالا رفتن سن، خاصیت ارتجاعی دیواره رگ‌ها کاهش یافته و رگ‌ها مستعد گشادشدگی می‌شوند. چاقی یکی دیگر از علل مؤثر در ایجاد واریس است، چراکه با افزایش وزن، فشار بیشتری بر رگ‌های پا وارد می‌شود و روند بازگشت خون به قلب را دشوارتر می‌کند.
از سوی دیگر، افرادی که به‌صورت طولانی‌مدت در حالت ایستاده یا نشسته قرار دارند، بیشتر در معرض خطر واریس هستند، زیرا این وضعیت موجب تجمع خون در پاها و اختلال در جریان طبیعی آن می‌شود. جالب است بدانید که تغییرات هورمونی نیز در شکل‌گیری واریس نقش دارند؛ به خصوص در دوران بارداری یا یائسگی که تغییرات هورمونی بر دیواره رگ‌ها و عملکرد دریچه‌های وریدی تأثیر میگذارند و زمینه بروز این مشکل را فراهم می‌کنند.
بیماری واریس چگونه تشخیص داده می‌شود
تشخیص بیماری واریس معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز می‌شود. پزشک با مشاهده ظاهر رگ‌ها، بررسی تورم، تغییر رنگ پوست و سوال درباره علائم بیمار، تصویر اولیه‌ای از وضعیت به دست می‌آورد. در صورت نیاز به بررسی دقیق‌تر، از روش‌هایی نظیر سونوگرافی داپلر استفاده می‌شود که جریان خون در رگ‌ها را بررسی می‌کند و انسداد یا اختلال در عملکرد دریچه‌های وریدی را نشان می‌دهد. سونوگرافی داپلر برای شناسایی دقیق محل انسداد و ارزیابی میزان جریان خون مفید است. این روش غیرتهاجمی و بدون درد بوده و اطلاعات دقیقی درباره عملکرد سیستم وریدی ارائه می‌دهد. همچنین بررسی سابقه خانوادگی، نوع شغل و میزان فعالیت بدنی بیمار نیز در تشخیص و برنامه‌ریزی درمان نقش مهمی دارد.
در برخی موارد خاص، ونوگرافی یا ونوگرام نیز برای تشخیص واریس به کار می‌رود که در آن با تزریق ماده حاجب، تصویربرداری دقیق‌تری از رگ‌ها انجام می‌شود. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا تصمیمات درمانی بهتری اتخاذ کرده و شدت بیماری واریس را ارزیابی کند.
روش‌های درمان واریس
درمان واریس بستگی به شدت بیماری و علائم آن دارد. این درمان‌ها معمولا شامل روش‌های غیرتهاجمی و ساده تا جراحی‌های پیچیده هستند. همچنین دقت داشته باشید که برای درمان سریع واریس، مراجعه به متخصص عروق یا پوست ضروری است تا مناسب‌ترین روش براساس شدت و نوع واریس انتخاب شود.
افزون بر این، هدف اصلی از درمان واریس بهبود وضعیت ظاهری رگ‌ها، کاهش علائم درد و جلوگیری از عوارض جدی‌تر است. در زیر روش‌های مختلف این عارضه را توضیح میدهیم:
ماساژ درمانی واریس پا
ماساژدرمانی به عنوان یکی از روش‌های درمان واریس پا شناخته می‌شود، اما باید با احتیاط انجام شود. ماساژ ملایم معمولا گردش خون را بهبود میبخشد و احساس سنگینی و درد در پاها را کاهش می‌دهد. با این حال، نباید مستقیماً روی رگ‌های برجسته واریسی انجام شود، زیرا ممکن است به دیواره رگ آسیب وارد کند.
همچنین استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون یا سیاه‌دانه، همراه با ماساژ سبک، در کاهش التهاب و بهبود علائم واریس مؤثر است و بهتر است که ماساژ فقط زیر نظر فرد آگاه به ساختار وریدی انجام گیرد.
درمان واریس پا در طب سنتی
در طب سنتی، درمان واریس پا با تمرکز بر اصلاح مزاج، بهبود گردش خون و کاهش غلظت خون انجام می‌شود. دلیل اصلی بروز واریس را ضعف عملکرد کبد و قلب در دفع مواد زائد می‌دانند. از این رو، روش‌های درمان این عارضه شامل حجامت در ساق پا، زالو درمانی، مصرف گیاهان دارویی مانند آویشن و شاه‌بلوط هندی، استفاده از دم‌نوش‌هایی چون گل‌گاوزبان و پرهیز از غذاهای سنگین است.
همچنین ماساژ با روغن‌های گرم و استفاده از جوراب فشاری سنتی در درمان واریس توصیه می‌شود. ضمن اینکه درمان واریس با آب سرد هم یکی از روش‌هایی است که به کاهش التهاب و انقباض رگ‌ها، تسکین موقت درد و تورم ناشی از واریس کمک می‌کند. در کل، درمان واریس در طب سنتی نیازمند پاک‌سازی بدن، تغذیه مناسب و اصلاح سبک زندگی است.
ورزش‌های مفید برای درمان واریس پا
ورزش یکی از بهترین روش‌ها برای درمان واریس است که به بهبود گردش خون و تقویت عضلات پا کمک می‌کند. پیاده‌روی روزانه، دوچرخه‌سواری، تمرینات پدال پا، بالا آوردن پا، ایستادن روی پنجه و بالا آوردن کف پا از جمله تمرینات مفید برای درمان واریس هستند.
همچنین، حرکات یوگا و شنای خوابیده به بهبود متابولیسم و جریان خون کمک بسزایی می‌کنند. چرخاندن مچ پا در هنگام نشستن‌های طولانی نیز باعث تسکین واریس می‌شود. علاوه بر این، برنامه ورزشی مناسب و سبک زندگی فعال از جمله عوامل مهم در پیشگیری و درمان واریس هستند.
توجه داشته باشید که انجام تمرینات تقویتی برای پاها و تغییر وضعیت بدنی به طور منظم نیز در جلوگیری از تشدید وضعیت واریس بسیار موثر خواهد بود و برای دستیابی به بهترین نتایج، توصیه می‌شود تمرینات کششی و استراحت‌های کوتاه در طول روز نیز در برنامه روزانه گنجانده شود.
برای درمان واریس چه بخوریم؟
تغذیه سالم نقش مهمی در بهبود بیماری واریس دارد. از این رو، مصرف خوراکی‌هایی مانند بلغور جو دوسر، دانه چیا و خلال بادام به‌دلیل فیبر و مواد مغذی بالا، به تقویت دیواره رگ‌ها کمک بسزایی می‌کند. همچنین، میوه‌ها و سبزیجاتی مانند پرتقال، توت‌فرنگی، فلفل، اسفناج، کلم، کیوی و زنجبیل با دارا بودن آنتی‌اکسیدان و ویتامین C، به تولید کلاژن و کاهش التهاب کمک کرده و عملکرد عروق را بهبود می‌بخشند.
از طرف دیگر، آووکادو، دانه آفتابگردان و فندق با تأمین ویتامین E از آسیب به رگ‌ها جلوگیری می‌کنند. به علاوه، مصرف پروتئین‌ها و لبنیات نیز برای حفظ عملکرد مناسب عضلات و رگ‌ها ضروری است.
جوراب واریس چیست؟
جوراب واریس یک نوع جوراب طبی فشاری است و در درمان خانگی واریس پا از آن استفاده می‌شود. این جوراب با ایجاد فشار تدریجی از پایین پا به بالا، به بهبود جریان خون و کاهش تورم در پا کمک می‌کند. این جوراب‌ها در درجات مختلفی از فشار تولید می‌شوند و بسته به شدت بیماری، باید با تجویز پزشک انتخاب شوند.
استفاده مداوم و صحیح از جوراب‌های فشاری از پیشرفت واریس جلوگیری کرده و حتی درد و ناراحتی بیمار را کاهش می‌دهد. این جوراب‌ها معمولاً از الیاف خاص و بافت محکم‌تری نسبت به جوراب‌های معمولی ساخته می‌شوند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که گردش خون را در سیاهرگ‌ها بهبود ببخشند. بهتر است که این جوراب‌ها در طول روز پوشیده شوند و در زمان خواب شبانه کنار گذاشته شوند.
آیا واریس می‌تواند به عوارض جدی منجر شود؟
واریس در صورت بی‌توجهی معمولا به عوارض جدی منجر می‌شود. از جمله این عوارض، ترومبوز ورید عمقی (DVT)است که در آن لخته خونی در رگ‌های عمیق پا شکل می‌گیرد و احتمال جابجایی آن به سمت ریه‌ها وجود دارد. همچنین زخم‌های وریدی به‌ویژه در ناحیه مچ پا، خونریزی از رگ‌های آسیب‌دیده و تغییر رنگ پوست همراه با التهاب مزمن از دیگر پیامدهای نادیده گرفتن درمان واریس هستند.
آیا ممکن است واریس پس از درمان عود کند؟
احتمال عود واریس حتی پس از درمان موفق وجود دارد. عواملی مانند ژنتیک، عدم تغییر در سبک زندگی، چاقی، بارداری یا ایستادن‌های طولانی، ممکن است موجب بازگشت بیماری واریس شوند. با این حال، رعایت توصیه‌های پزشکی، انجام ورزش منظم، استفاده مداوم از جوراب واریس و تغذیه سالم نقش مهمی در جلوگیری از عود مجدد واریس دارند. در صورت بازگشت علائم، مراجعه مجدد به پزشک برای بررسی و انتخاب راهکار درمانی مناسب ضروری است.
واریس و دیابت؛ چه ارتباطی وجود دارد؟
واریس و دیابت هر دو بر سلامت عروق تأثیرگذار هستند. دیابت باعث آسیب به دیواره عروق خونی و اختلال در عملکرد عصب‌ها می‌شود و معمولا روند درمان واریس را دشوارتر می‌کند. بیماران دیابتی که به واریس مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض عوارضی همچون زخم‌های مزمن پا، عفونت و دیر التیام‌یافتن جراحات هستند. به همین دلیل، این افراد باید تحت نظارت دقیق‌تری قرار گیرند و از درمان‌های پیشگیرانه و حمایتی بهره بگیرند.
چگونه از ابتلا به واریس پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از ابتلا به واریس، رعایت چند نکته اساسی بسیار مؤثر است. انجام فعالیت‌های بدنی روزانه، کنترل وزن، پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت، بالا نگه‌داشتن پاها بعد از روز کاری و انتخاب کفش و پوشش مناسب، از جمله مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. همچنین تغذیه سالم با مصرف غذاهای ضدالتهاب، کاهش مصرف نمک و نوشیدن آب کافی نیز در حفظ سلامت رگ‌ها تأثیرگذار است.
جمع‌بندی
در این مقاله توضیح دادیم که واریس نوعی اختلال عروقی است و در آن رگ‌ها، به‌ویژه در پاها، به دلیل برگشت خون و ضعف دریچه‌های وریدی متورم و پیچ‌خورده می‌شوند. این بیماری با علائمی مانند درد، احساس سنگینی، خارش و تورم همراه است و در صورت بی‌توجهی به مشکلات جدی‌تری مانند زخم یا لخته خون منجر می‌شود.
انواع مختلفی از بیماری واریس از جمله عمقی، عنکبوتی، واریس پا، لگنی، بیضه و معده وجود دارد. از این رو، شناخت علائم واریس و مراجعه به‌موقع برای درمان، نقش مهمی در کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی دارد.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید