دیسک گردن چیست؟ راهنمای جامع برای تشخیص و درمان
حتماً تابهحال شنیدهاید که وقتی فردی در ستون فقرات خود درد و ناراحتی احساس میکند، اطرافیان میگویند که شاید دیسک داری؛ اما دیسک چیست؟ جالب است بدانید که همه ما دیسک داریم و منظور اصلی افراد پارگی یا فتق دیسک است که در ستون فقرات رخ میدهد. فتق دیسک گردن یکی از مشکلات شایع است که به دلایل مختلفی رخ میدهد؛ برای مثال گاهی بر اثر آسیبدیدن گردن یا واردشدن ضربه شدید به وجود میآید.
ازآنجاییکه این عارضه یکی از شایعترین مشکلات گردن و ستون فقرات است، در این مقاله از وبسایت پزشک اول به طور کامل راجع به آن صحبت میکنیم. همچنین پاسخ سؤالات مهمی مثلاینکه چرا دیسک گردن میگیریم؟ و آیا دیسک گردن خوب میشود؟ را بررسی میکنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دیسک گردن کجاست؟
ستون فقرات از تعدادی مهره استخوانی تشکیل شده است که بدن را ایستاده نگه میدارند و از نخاع محافظت میکنند. این ساختار به سه بخش اصلی تقسیم میشود که از بالابهپایین شامل قسمت گردنی، سینهای و کمری است. هفت مهره اول آن مهرههای گردنی هستند و شامل اعصابی است که به قسمت بالایی بدن متصل هستند.
در ستون فقرات گردنی شش عدد دیسک نیز وجود دارد که هر یک از آنها مثل یک بالشتک اسفنجی بین دو مهره مجاور قرار میگیرند. این دیسکها به ثبات گردن کمک میکنند و درعینحال انعطافپذیری آن را افزایش میدهند تا گردن بهراحتی به دو طرف بچرخد و به جلو و عقب خم شود. همچنین دیسکهای گردنی بهعنوان ضربهگیر عمل میکنند تا ستون فقرات فشارهای مختلف را تحمل کند. به همین ترتیب در فعالیتهایی مثل پرش، دویدن و سایر حرکات فیزیکی که فشار و استهلاک زیادی بر بدن وارد میکنند، نقش مهمی دارند.
هر دیسک از دو بخش تشکیل شده است که در ادامه با آنها آشنا میشویم:
- لایه بیرونی: لایه بیرونی سخت و محکم است و از رشتههای کلاژن تشکیل شده است. این قسمت به تحمل فشارها و ضربههای شدید توسط ستون فقرات کمک میکند و نیروهای وارد شده بر ستون فقرات را توزیع میکند.
- هسته داخلی: هسته داخلی شبکهای نرم و فیبری است که توسط لایه بیرونی احاطه و محافظت میشود. این هسته علاوه بر اینکه بهعنوان یک ضربهگیر عمل میکند، به دیسک انعطافپذیری بیشتری برای حرکتهای مختلف میدهد.
علائم دیسک گردن؛ درد دیسک گردن چگونه است؟
علائم دیسک گردن در همه بیماران یکسان نیست و برای برخی افراد متفاوت است؛ در واقع باتوجهبه اینکه کدام دیسک دچار بیرونزدگی شده است یا اینکه کدام ریشه عصبی تحتفشار و التهاب قرار گرفته است، نوع و شدت علائم مشخص میشود. حتی ممکن است فردی این عارضه را داشته باشد، بدون اینکه هیچگونه علامتی نشان دهد. بااینحال و بهطورکلی علائم این عارضه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد گردن
یکی از شایعترین علائم دیسک گردن احساس درد است که معمولاً در قسمت عقب یا کناری گردن یا در یکی از بازوها احساس میشود. شدت این درد از خفیف تا شدید متغیر است و معمولاً بهصورت احساس کوفتگی یا فشار حس میشود. همچنین این درد معمولاً حالت رفتوبرگشتی دارد و ممکن است با انجام برخی فعالیتها تشدید شود. این احتمال وجود دارد که گردن درد پس از چند روز به طور کامل از بین برود یا اینکه بهصورت درد مزمن برای چند ماه یا حتی بیشتر باقی بماند.
انتشار درد به سایر نواحی بدن
درد گردن ممکن است از گردن به سمت شانه، بازو، دست یا انگشتان کشیده شود یا به شکل ناگهانی در این قسمتها نیز درد احساس شود.
بیحسی و ضعف
سایر علائم این عارضه بیحسی، احساس گزگز، سوزنسوزنشدن و ضعف عضلانی است که بهصورت تدریجی یا ناگهانی ظاهر شوند. همچنین ممکن است این علائم به سمت بازوها، دستها و حتی انگشتان دست هم برسند.
کاهش دامنه حرکتی
درد و التهاب ناشی از فتق دیسک ممکن است دامنه حرکتی گردن را کاهش دهد.
بدتر شدن علائم
درد ناشی از آسیب دیسک معمولاً در حین انجام فعالیتهایی مانند ورزش یا بلندکردن اجسام سنگین بدتر میشود. برخی وضعیتهای سر مانند چرخاندن به یک طرف یا خمکردن سر به جلو نیز ممکن است درد را تشدید کنند.
علت دیسک گردن در جوانی
تشخیص علت دقیق بیرونزدگی دیسک گردن دشوار است. اغلب این مشکل به طور تدریجی و بدون دلیل مشخص بروز مییابد. یکی از مهمترین علل ابتلا به آن افزایش سن و تخریب تدریجی دیسک است؛ اما گاهی اوقات افراد جوان نیز به دلایل مختلف دچار این عارضه میشوند. در واقع عواملی که به نظر میرسد ممکن است علت دیسک گردن در جوانی باشند، شامل موارد زیر هستند:
- احتمال آسیبپذیری ستون فقرات و بیرونزدگی دیسک ممکن است از طریق عوامل ژنتیکی به افراد منتقل شود.
- آسیب شدید و حرکت ناگهانی گردن در ورزش یا تصادفات رانندگی ممکن است باعث بیرونزدگی دیسک شود.
- سبک زندگی نادرست مثل بلندکردن اجسام سنگین و استفاده مداوم از لپتاپ نیز میتواند خطر پارگی دیسک را افزایش دهد.
آیا دیسک گردن خطرناک است؟
پارگی یا فتق دیسک بهخودیخود اتفاق خطرناکی نیست و برای بسیاری از افراد رخ میدهد؛ این عارضه معمولاً با چند روز استراحت و مصرف قرصهای مسکن بهمرور بهتر میشود؛ اما یکی از خطرات دیسک گردن این است که قسمت بیرونزده به اعصاب موجود در ستون فقرات فشار وارد کند. در این حالت باعث بروز علائم دیسک گردن حاد مثل درد شدید، ضعف و بیحسی در گردن، کمر، بازوها و پاها میشود.
گاهی اوقات علائم و نشانههای این عارضه ممکن است بهتدریج بدتر شوند و زندگی روزمره را مختل کنند. در واقع اگر نخاع همچنان تحتفشار یا التهاب باقی بماند، ممکن است علائم به هر دو بازو یا حتی به قسمتهای پایینتر بدن گسترش پیدا کند. همچنین مشکلاتی مانند اختلال در راهرفتن، ازدستدادن تعادل و هماهنگی یا کاهش کنترل مثانه و روده نیز ممکن است بروز پیدا کنند. اینگونه اختلالات عصبی نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند تا از بدتر شدن یا دائمی شدن آنها جلوگیری شود.
فتق دیسک گردن چیست؟
در پاسخ به این سوال که فتق دیسک گردن چیست باید بگوییم که یکی از عارضههایی که برای دیسک گردن اتفاق میافتد فتق یا پارگی است که میتواند علائم شدیدی ایجاد کند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که بخشی از لایه خارجی دیسک پاره شده و مقداری از هسته داخلی از آن خارج شود. این عارضه باعث میشود اعصاب نخاعی دچار آسیب شوند و شما علائم مختلفی مثل درد، بیحسی، گزگز یا اختلال در عملکرد را تجربه کنید.
چگونه دیسک گردن خود را تشخیص دهیم؟
بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا دچار بیرونزدگی دیسک هستید یا خیر؟ مراجعه به دکتر دیسک گردن است. پزشک معمولاً ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام میدهد تا علت بروز درد را شناسایی کند. در طول معاینه، به بررسی گردن و مهرههای ستون فقرات برای تشخیص نقاط دردناک میپردازد. همچنین دامنه حرکتی گردن و هرگونه علائم نقص عصبی مانند رفلکسهای بازوها و شانهها، بیحسی یا ضعف عضلات را نیز بررسی میکند. درنهایت ممکن است پزشک برای تأیید تشخیص و اینکه آیا اعصاب نخاعی تحتفشار هستند یا خیر؟ انجام آزمایشهای تکمیلی را برایتان تجویز کند. این آزمایشها عبارتاند از:
- امآرآی: امآرآی از بافتهای نرم و بافتهای سخت مثل استخوانها تصویربرداری میکند. این تصاویر موقعیت دیسک بیرونزده و اعصابی که تحتفشار هستند را بهخوبی مشخص میکنند
- سیتیاسکن: سیتیاسکن از زوایای مختلف تصاویر سهبعدی از نخاع و بافتهای اطراف آن ثبت میکند
- الکترومایوگرام (EMG): این آزمایش به ارزیابی عملکرد عضلات و عصبهایی که به آنها سیگنال میفرستند، کمک میکند. در واقع پزشک ممکن است از این آزمایشها برای بررسی آسیب یا فشردهشدن اعصاب استفاده کند
- آزمایش هدایت عصبی (NCS): در آزمایش هدایت عصبی از طریق الکترودها مقدار کمی جریان الکتریکی به سمت عصب ارسال میشود. سپس سرعت و شدت واکنش عصبی ثبت میشود. این دادهها در تشخیص آسیب عصبی به پزشک کمک میکند
آیا دیسک گردن خوب میشود؟ معرفی راههای درمان
معمولاً علائم ناشی از دیسک گردن پس از مدتی استراحت خودبهخود بهبود مییابند، حتی اگر دیسک به طور کامل خوب نشود. همچنین در بیشتر موارد، با استفاده از روشهای غیرجراحی مثل مصرف دارو، فیزیوتراپی و… میتوان درد آن را کنترل کرد؛ اما در شرایطی که اعصاب نخاعی تحتفشار باشند و خطر آسیب عصبی وجود داشته باشد، جراحی انجام میشود. در ادامه با هر یک از روشها بیشتر آشنا میشویم:
بهترین درمانهای خانگی برای دیسک گردن
برخی از افراد درمان خانگی دیسک گردن را بیشتر ترجیح میدهند.است. اولین گام این است که چند روز (بین 1 تا 2 روز تا باعث ضعف عضلات نشود) و بهاندازه کافی استراحت کنید. این کار باعث میشود التهاب و تورم در محل آسیب کاهش یابد و دیسک نیز زمان کافی برای بهبودی داشته باشد. همچنین باید انجام فعالیتهای بدنی سنگین و شدید مثل ورزش یا بلندکردن اجسام را نیز کاهش دهید؛ و به انجام حرکات کششی و و ملایم بپردازید؛ البته انجام پیادهروی و سایر فعالیتهای سبک هم مجاز است. استفاده از کمپرس آب سرد و گرم هم در 24 تا 48 ساعت اولیه شروع درد، برای کاهش التهاب و درد مفید است. میتوانید از داروهای گیاهی مسکن مثل بابونه، زنجبیل و چای سبز و خوراکیهای مثل گردو و ماهی چرب استفاده کنید. حتما نوعِ خوابیدن و نشستن خود را نیز اصلاح کنید.
داروی دیسک گردن چیست؟
برای درمان دیسک گردن خفیف پزشکان داروهای مسکن و داروهای ضدالتهابی مثل استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن را تجویز میکنند که این داروها میتوانند به کاهش درد و التهاب شما کمک کنند؛ اما اگر درد شدیدی احساس میکنید که با این نوع داروها بهتر نمیشود، ممکن است نیاز به مسکنهای قویتری مانند کدئین داشته باشید. همچنین ممکن است پزشک داروهای شلکننده عضلات را نیز برای کاهش اسپاسمهای عضلانی در گردن تجویز کند. البته این داروها فقط به کاهش علائمی مثل درد و گرفتگی عضلات کمک میکند و در بهبودی آسیب دیسک نقشی ندارند.
درنهایت اگر این موارد مؤثر نبودند، ممکن است پزشک تزریق اپیدورال را توصیه کند. در این روش مقداری داروی استروئیدی را به فضای اطراف عصب نخاعی تزریق میکنند. داروی استروئید به کاهش تورم، کمک به حرکت بهتر و کاهش درد کمک میکند.
درمان دیسک گردن با جراحی
بیشتر بیماران با سایر روشهای غیرجراحی بهبود قابلتوجهی را تجربه میکنند. اما در افرادی که دچار دیسک گردن شدید هستند، این روشها تأثیرگذار نیست و علائم به طور مداوم بدتر میشوند. در این شرایط معمولاً جراحی گزینهای مناسب است که از طریق روشهای زیر انجام میشود:
- دیسککتومی: در این روش، جراح دیسک آسیبدیده را برداشته تا فشار وارد بر اعصاب کاهش یابد.
- لامینوتومی: گاهی اوقات جراح باید قسمتی از استخوان لامینا که بخشی از استخوان مهره است را خارج کند. این کار باعث میشود که دسترسی بهتری به دیسک داشته باشد و فشار روی اعصاب کاهش یابد.
- فیوژن ستون فقرات: در این روش جراح ممکن است دو مهره اطراف دیسک را به هم جوش دهد تا ستون فقرات تثبیت شود. جوشدادن دو مهره از حرکت آنها جلوگیری کرده و درد را کاهش میدهد.
- جراحی دیسک مصنوعی: در این روش پزشک دیسک آسیبدیده را با دیسکی مصنوعی از جنس پلاستیک یا فلز جایگزین میکند. دیسک جدید باعث میشود ستون فقرات ثابت بماند و حرکت راحتتر شود.
درمان دیسک گردن با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی دیگر از روشهایی است که میتواند به بهبود دیسک گردن کمک کند. در این روش دکتر فیزیوتراپی ابتدا وضعیتتان را بادقت ارزیابی میکند و سپس باتوجهبه شرایط برنامهای مناسب برای شما طراحی میکند. برنامه درمانی فیزیوتراپی معمولاً شامل انجام تمرینات کششی، ورزشهای هوازی، ماساژ درمانی، اولتراسوند درمانی و تحریک الکتریکی عضلات است. بهطورکلی این فرایند وضعیت بدن را بهبود میدهد و عضلات گردن را تقویت میکند.
درمان دیسک کمر در طب سنتی
یکی دیگر از روشهای درمان دیسک گردن طب سنتی است. البته طب سنتی در واقع یک روش مکمل در کنار سایر روشها است. در واقع شما میتوانید با مشورت پزشک و در کنار سایر درمانها از برخی روشهای طب سنتی مثل ماساژ، تغییر رژیم غذایی و... نیز استفاده کنید. همچنین میتوانید با یک دکتر طب سوزنی نیز راجع به شرایط بیماریتان صحبت کنید.
بهترین تمرینات برای بهبود دیسک گردن
در ادامه چند تمرین مناسب که به بهبود دیسک گردن کمک میکنند را بررسی میکنیم. البته بهتر است قبل از هر اقدامی با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید تا تمرینهای مناسب برای شما را مشخص کنند. این تمرینها شامل موارد زیر است:
- یکی از سادهترین تمرینها، کشش گردن به جلو یا خمکردن چانه به سمت سینه است. در این تمرین، بهآرامی چانه خود را به سمت قفسه سینه پایین بیاورید تا کشش در ناحیه پشت گردن احساس شود. این وضعیت را به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه حفظ کنید و سپس به حالت اولیه بازگردید. سپس این تمرین را ۵ تا ۱۰ بار تکرار کنید.
- تمرین دیگر، بالابردن شانهها است که به کاهش تنش عضلانی کمک میکند. در این حرکت، شانهها را بهآرامی به سمت گوشها بالا ببرید، چند ثانیه در همان حالت نگه دارید و سپس رها کنید. این تمرین را نیز حدود ۱۰ بار تکرار کنید.
- کشش با کمک دست نیز برای عضلات جانبی گردن بسیار مؤثر است. برای انجام این تمرین، کف یکی از دستان خود را روی سرتان قرار دهید و بهآرامی سر را به سمت همان شانه بکشید تا کشش را در طرف مقابل گردن حس کنید. این وضعیت را حدود ۱۰ ثانیه حفظ کنید و برای هر سمت سه تا پنج بار انجام دهید.
به این نکته دقت کنید که تمرینات باید بادقت، آرامش و بدون فشار ناگهانی انجام شوند. همچنین اگر هنگام انجام هر یک از این تمرینها درد شدید، گزگز یا بیحسی را احساس کردید، فوراً آن را متوقف کنید و با پزشکتان مشورت کنید.
تأثیر تغذیه بر دیسک گردن
تغذیه اصولی نقش مهمی در حفظ سلامت ستون فقرات و دیسکها ایفا میکند. در واقع با انتخاب درست مواد غذایی میتوانید به کاهش التهاب، تقویت عضلات و... کمک کنید. برخی از این مواد غذایی که برای بهبود دیسک مناسب هستند، شامل موارد زیر است:
- برخی مواد غذایی دارای خاصیت ضدالتهابی طبیعی هستند و میتوانند به کاهش تورم اطراف دیسک گردن کمک کنند. یکی از این مواد اسیدهای چرب امگا ۳ است که در ماهیهای چرب مانند سالمون وجود دارد. همچنین زردچوبه، زنجبیل، توتفرنگی و اسفناج نیز خاصیت ضدالتهابی دارند.
- کلسیم برای حفظ استحکام استخوانها و مهرههای گردن مفید است و ویتامین D نیز به جذب بهتر کلسیم کمک میکند. مواد غذایی مانند لبنیات کمچرب، بادام و کلمبروکلی منابع خوبی از کلسیم هستند. ویتامین D را نیز میتوان از طریق نور خورشید، تخممرغ و مکملها دریافت کرد.
- ویتامین C نقش کلیدی در تولید کلاژن دارد که یکی از اجزای اصلی دیسکهای بین مهرهای است. پرتقال، کیوی، فلفلدلمهای و انواع توتها منابع غنی این ویتامین محسوب میشوند.
- آنتیاکسیدانها با کاهش آسیب سلولی و مبارزه با رادیکالهای آزاد به حفظ سلامت دیسکها کمک میکنند. میوههایی مثل پرتقال، انار، انگور قرمز، سبزیها و... حاوی مقادیر زیادی از آنتیاکسیدان هستند.
- منیزیم یکی از مواد معدنی مهم برای عملکرد عضلات و اعصاب است که به کاهش اسپاسم عضلانی کمک میکند. برخی مواد غذایی مانند مغز بادام، گردو، حبوبات، سبزیها برگ سبز و دانههایی مانند تخم کدو منابع طبیعی منیزیم هستند.
- بدن برای بازسازی و تقویت عضلات اطراف ستون فقرات به پروتئین نیاز دارد. پس بهتر است منابع پروتئینی باکیفیت مانند تخممرغ، گوشت سفید، ماهی، حبوبات و مغزها در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
- برخی مواد غذایی مثل غذاهای فراوریشده، شیرینیها، نوشابههای گازدار و فستفودها باعث افزایش التهاب در بدن و تشدید علائم میشوند. پس بهتر است مصرف این خوراکیها را کاهش دهید.
مراقبتهای ضروری برای افراد مبتلا به دیسک گردن
رعایت نکات مراقبتی به کاهش علائم و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک میکند. برای مثال مهم است بدانید که باید برای دیسک گردن چگونه بخوابیم تا فشار کمتری به گردن وارد شود. پس در ادامه به مهمترین توصیهها و مراقبتهای لازم میپردازیم:
- هنگام نشستن، پشتتان را صاف و شانهها را در وضعیت طبیعی قرار دهید و از خمکردن سر به جلو برای مدت طولانی خودداری کنید.
- در هنگام خواب از بالش طبی مناسب با ارتفاع استاندارد استفاده کنید.
- گردنتان را با ملایمت و کنترل حرکت دهید؛ زیرا چرخش یا خمشدن سریع گردن فشار زیادی به مهرهها وارد میکند.
- از انجام ورزشها یا تمرینات خودسرانه یا سنگین بدون مشورت با فیزیوتراپیست خودداری کنید
- استراحت نقش مهمی در کاهش التهاب و تسکین درد دارد. بااینحال، بیتحرکی برای مدت طولانی ممکن است باعث ضعف عضلات گردن شود.
- برای رفع گرفتگی عضلات میتوانید از کمپرس سرد برای کاهش التهاب و کمپرس گرم استفاده کنید.
- از حمل بارهای سنگین مثل کولهپشتی روی شانههای خود خودداری کنید؛ زیرا فشار زیادی به مهرههای گردنی وارد میکند.
- استفاده از گردنبند طبی میتواند به کاهش حرکت گردن و کاهش درد کمک کند؛ اما بهتر است برای استفاده از آن با پزشک مشورت کنید.
عوامل تشدیدکننده درد دیسک گردن
همانطور که گفتیم دیسک گردن باعث ایجاد درد، محدودیت حرکتی و... میشود. برخی عوامل میتوانند این علائم را تشدید کنند. پس شناخت این عوامل به شما کمک میکند تا با اجتناب از آنها علائمتان را مدیریت کنید. برخی از این عوامل عبارتاند از:
- گاهی اوقات احساس اضطراب و فشارهای روانی با انقباض عضلات گردن و شانهها همراه هستند. این انقباضها با افزایش فشار روی دیسک آسیبدیده باعث افزایش درد میشوند.
- بلندکردن یا حمل بار سنگین بدون رعایت اصول صحیح باعث فشار بیش از حد بر ستون فقرات و افزایش درد میشود.
- قرارگرفتن در معرض باد سرد، کولر یا جریان هوای مستقیم میتواند موجب گرفتگی عضلات گردن و در نتیجه تشدید درد شود.
- خواب بیکیفیت و استفاده از بالش نامناسب ممکن است با افزایش فشار بر مهرههای گردنی منجر به تشدید درد شود.
آیا دیسک گردن باعث سردرد میشود؟
بله، دیسک گردن میتواند باعث سردرد شود. در واقع درد ناشی از بیرونزدگی دیسک ممکن است علاوه بر گردن به قسمتهای دیگر مثل سر انتشار یابد؛ در نتیجه باعث بروز سردرد میشود.
روشهای پیشگیری از دیسک گردن
علت دقیق بیرونزدگی دیسک مشخص نیست؛ اما اقداماتی وجود دارد که با انجام آنها میتوانید خطر بروز این عارضه را کاهش دهید. برخی از این موارد عبارتاند از:
- برای محافظت از ستون فقرات هنگام کار از تجهیزات مناسب مثل صندلی استاندارد یا میز با ارتفاع مناسب استفاده کنید.
- سبک زندگی خود را اصلاح کنید و از کارکردن طولانیمدت با لپتاپ و گوشی موبایل خودداری کنید.
- هنگام بلندکردن اجسام سنگین مراقب ستون فقرات خود باشید و از واردکردن فشار ناگهانی خودداری کنید.
- سیگارکشیدن میتواند باعث انسداد شریانها شود و این اتفاق ممکن است به دیسکهای ستون فقرات آسیب برساند. پس از مصرف سیگار و سایر دخانیات خودداری کنید.
جمعبندی
در این مقاله راجع به فتق دیسک گردن صحبت کردیم. فتق یا بیرونزدگی دیسک به معنای خروج هسته داخلی دیسک از لایه خارجی آن است. این اتفاق به دلیل تحریک اعصاب حسی باعث ایجاد درد میشود. همچنین هنگامی که دیسک آسیبدیده به اعصاب نخاعی فشار وارد میکند، علائم شدیدتری بروز مییابد. تشخیص این عارضه معمولاً پس از معاینه و با کمک روشهایی مثل MRI یا سیتیاسکن انجام میشود. روشهای درمان آن نیز شامل روشهای خانگی، دارودرمانی، فیزیوتراپی، طب سنتی و درنهایت جراحی است.


دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید