متوکاربامول و کاربردهای آن؛ نحوه تزریق، عوارض و تداخلات دارویی

متوکاربامول (Methocarbamol) یا روباکسین دارویی است که در کنار استراحت کردن، فیزیوتراپی و سایر روش‌های درمانی به رفع اسپاسم عضلانی و کنترل درد ناشی از آن کمک زیادی می‌کند. این دارو به‌عنوان یک شل‌کننده عضلانی به شکل آمپول و قرص مورد استفاده قرار می‌گیرد، نسبت به داروهای شل‌کننده مشابه اثرگذاری سریع‌تر و عوارض جانبی کمتری دارد. برای افرادی که نیاز اورژانسی به این دارو دارند، نوع تزریقی آن به‌صورت عضلانی یا وریدی استفاده می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اینکه آمپول متوکاربامول برای چیست، مطالعه این مطلب را از دست ندهید. در این مقاله شما عزیزان را با کاربردها و تفاوت‌های قرص با آمپول متوکاربامول، نحوه تزریق و مکانسیم اثر، مدت زمان اثر، عوارض جانبی‌، تداخلات دارویی، شرایط نگهداری و موارد منع مصرف این دارو را به‌طور کامل آشنا خواهیم کرد.

متوکاربامول چیست و چه کاربردی دارد؟

در پاسخ به این سوال که متوکاربامول چیست، باید بگوییم دارویی است که در گروه داروهای متاکاربامات یا شل‌کننده عضلات قرار دارد و توسط پزشک متخصص برای کاهش درد و گرفتگی‌های عضلانی، درمان کشیدگی عضلات، رگ‌به‌رگ شدن و سایر آسیب‌های عضلانی تجویز می‌شود. این داروی نسبتا سریع‌الاثر در سال 1957 توسط FDA تایید شده است. اشکال مصرفی این دارو با خاصیت آرام‌بخشی به شکل قرص و آمپول موجود است و با مسدود کردن تکانه‌ها یا سیگنال‌های عصبی از بروز احساس درد جلوگیری می‌کند؛ البته نوع تزریقی برای موارد اورژانسی‌تر کاربرد دارد.

مهم‌ترین کاربرد داروی متوکاربامول این است که در یک دوره کوتاه‌مدت برای تسکین دردهای عضلانی حاد و استخوانی استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای فرم تزریقی این دارو می‌توان به کنترل انقباضات عضلانی در بیماران مبتلا به کزاز، تسکین درد میوفاسیال، شکستگی دنده، آرتریت، دردهای پریودی، کاهش درد بیماران بعد از عمل جراحی تعویض مفصل ران و زانو و فیبرومیالژیا اشاره کرد. آمپول متوکاربامول برای سیاتیک کاربردی ندارد؛ زیرا درد عصب سیاتیک با آمپول عضله شل کن درمان نمی‌شود و بیمار باید توسط یک نورولوژیست معاینه شود.

به این نکته توجه داشته باشید که این دارو نمی‌تواند جایگزین درمان‌های دیگری مانند طب فیزیکی و فیزیوتراپی شود و در کنار این روش‌های درمانی به بهبود بیماران کمک می‌کند. علاوه‌ بر این برای دردهای مزمن کاربری ندارد. به‌عنوان مثال آمپول متوکاربامول برای کمردرد زمانی تجویز می‌شود که دلیل کمردرد اسپاسم عضلات کمر باشد.‌ توصیه می‌کنیم برای اطمینان از درستی مصرف این دارو حتما به بهترین دکتر ارتوپد تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کنید.

تفاوت آمپول متوکاربامول با قرص آن چیست؟

آمپول متوکاربامول به‌صورت روغنی است و در حجم 10 سی‌سی از آمپول ارائه می‌شود. در واقع دوز این دارو در هر آمپول 1000 میلی‌گرم یا 1 گرم است. قرص این دارو نیز در دو دوز 500 و 750 میلی‌گرمی وجود دارد. نوع آمپول این دارو به دلیل تزریق مستقیم آن به‌صورت عضلانی و وریدی نسبت به قرص تاثیر سریع‌تری دارد و در مدت زمانی کوتاه علائم ناشی از اسپاسم عضلانی را رفع می‌کند

اثرگذاری قرص حدود 30 دقیقه پس از مصرف شروع می‌شود و بیماران یک تا دو ساعت بعد با به‌ اوج رسیدن سطح دارو شاهد بهبودی علائم خود خواهند بود. در واقع آمپول این دارو بیشتر برای شرایط حاد و دردهای شدید تجویز می‌شود تا به سرعت حال بیمار را بهتر کند؛ اما قرص متوکاربامول برای دردهای خفیف‌تر و درمان‌های طولانی مدت کاربرد دارد.

نوع آمپول حتما باید توسط یک فرد متخصص و حرفه‌ای تزریق شود؛ ولی نحوه مصرف قرص به‌صورت خوراکی و راحت‌تر است و بیمار طبق دستور پزشک به‌سادگی می‌تواند آن را در خانه مصرف کند. پیشنهاد می‌کنیم حتما بهترین کلینیک ارتوپدی تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کنید تا پزشک باتوجه‌‌به نوع و شدت مشکل بیمار نوع و دوز این دارو را تعیین کند.

نحوه تزریق آمپول متوکاربامول چگونه است؟

حجم آمپول داروی متوکاربامول 10 سی سی است، به همین دلیل برای تزریق آن باید یک عضله مناسب انتخاب شود. بهترین عضله برای تزریق این آمپول عضله پشت یا سرینی یا در اصطلاح پزشکی عضله گلوتئال است. در زمان تزریق معمولا حجم آمپول را به دو قسمت 5 سی سی تقسیم می‌کنند تا به خوبی از طریق عضله گلوتئال جذب شود.

فاصله تزریق‌ها به عوامل مختلفی مانند سن و وزن بیمار، شدت بیماری و سلامتی کلی فرد بستگی دارد؛ اما به طور کلی تزریق وریدی معمولا هر 8 ساعت یک‌بار و حداکثر تا 3 روز انجام می‌شود. مهم‌ترین نکاتی که در زمان تزریق آمپول و پس از آن باید موردتوجه قرار گیرد، شامل موارد زیر است:

• شستن دست‌ها قبل از دست زدن به سرنگ و سوزن
• پاک کردن محل تزریق به‌طور کامل
• ایجاد آمادگی‌های لازم در بیمار برای تزریق
• منقبض نکردن عضلات در حین تزریق
• پنج دقیقه استراحت پس از تزریق برای جذب کامل دارو
• دوش نگرفتن تا یک ساعت بعد از تزریق
• توجه به تاریخ انقضا و پلمپ بودن ویال آمپول
• خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین پس از تزریق

نکته مهمی که باید درنظر گرفته شود این است که امکان تزریق این آمپول با رعایت نکات ایمنی در داخل سرم نیز وجود دارد، به شرطی که به‌صورت آرام و آهسته انجام شود؛ زیرا غلظت آمپول بالاست و درصورت تزریق سریع باعث ایجاد شوک می‌شود‌ و تزریق مستقیم وریدی بدون رقیق‌سازی در سرم ممنوع و خطرناک است. تزریق این دارو در داخل سرم حتما باید توسط یک فرد متخصص و حرفه‌ای انجام شود.

مکانیسم اثر آمپول متوکاربامول چگونه است؟ درک بهتر عملکرد

مکانیسم اثر متوکاربامول به این صورت است که انتقال پیام‌های عصبی را در سیستم عصبی مرکزی مغز (CNS) مهار می‌کند. این دارو روی پایانه‌های عصبی موجود در محل اتصال عصب به عضلات مختلط تاثیر می‌گذارد و با جلوگیری از ارسال سیگنال‌های عصبی به مغز تنش عضلات را ‌کاهش داده و باعث تسکین درد می‌شود. یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی که فعالیت نورون‌های درگیر در انتقال سیگنال‌های اسپاسم عضلانی را کاهش می‌دهد و باعث متوقف شدن درد می‌شود، انتقال دهنده عصبی گابا (GABA) است. متوکاربامول اثر مهاری گابا را افزایش می‌دهد.

عملکرد این دارو به کاربامات‌هایی مانند حشره‌کش‌ها شباهت زیادی دارد. حشره‌کش‌ها نیز با مسدود کردن سیستم عصبی حشرات، تضعیف سیستم عصبی مرکزی و کاهش تحریک‌پذیری نورون‌ها حرکت آن‌ها را مهار می‌کنند. در مواردی که بیماران اسپاسم‌های عضلانی حاد و بسیار دردناک را تجربه می‌کنند و یا امکان استفاده از قرص خوراکی این دارو را دارند، از تجویز آمپول استفاده می‌شود. امکان تزریق دارو در منزل نیز وجود دارد، به شرطی که توسط فرد متخصص و به دستور پزشک انجام شود.

مدت زمان اثر آمپول متوکاربامول چقدر است؟

بر اساس مقالات منتشر شده در سایت کلوند کلینیک مدت زمان اثر و تجزیه داروی متوکاربامول به صورت تزریقی حدود نیم ساعت به‌طول می‌انجامد. بعد از 30 دقیقه که دارو جذب شد، اوج تاثیر آن و شل شدن عضلات و کاهش محسوس درد یک و نیم ساعت بعد به اوج خودش می‌رسد‌.

این دارو به مدت 18 ساعت در خون به حالت پایدار باقی می‌ماند و اثر آن به تدریج بعد از 48 تا 72 ساعت به پایان می‌رسد. برای پایداری بیشتر اثر آمپول و کنترل درد در بیماران نیازمند به درمان طولانی مدت بهتر است که بعد از تزریق، قرص این دارو را نیز مصرف کنند. این کار باعث افزایش غلظت دارو در داخل خون شده و به تاثیر درمانی بهتر آن کمک می‌کند.

عوارض جانبی آمپول متوکاربامول که باید بدانید

از عوارض جانبی رایج تزریق داروی متوکاربامول می‌توان به مواردی مانند سردرد، خواب‌آلودگی، سرگیجه، سبکی سر، حالت تهوع، استفراغ، احساس طعم فلزی در دهان، تغییر رنگ ادرار، کهیر یا بثورات پوستی، کاهش فشار خون و تاری دید اشاره کرد. این عوارض به مرور زمان از بین می‌روند؛ اما در صورت بروز عوارض جدی این دارو حتما باید به پزشک مراجعه شود. عوارض جدی استفاده از این دارو عبارت‌اند از:

• تورم صورت
• تورم زبان و گلو
• متورم شدن چشم‌ها
• مشکلات تنفسی
• ادم آنژیونوروتیک همراه با تورم بافت‌ها و حنجره
• درد شکم
• گرگرفتگی
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها
• گیجی و از دست دادن حافظه
• حرکات غیرقابل کنترل چشم
• قرمزی، خارش و آبریزش چشم
• گرفتگی بینی
• تشنج
• بی‌خوابی
• تب و لرز
• غش
• آهسته‌ شدن ضربان قلب
• تیره‌ شدن رنگ مدفوع
• سرگیجه شدید
• از دست دادن تعادل

تداخلات دارویی متوکاربامول که لازم است بدانید

متوکاربامول نیز مانند هر داروی دیگری ممکن است با برخی از داروهای تداخل داشته باشد. به همین دلیل به تمام بیماران توصیه می‌شود که‌ راجع‌به داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنند، به پزشک خود اطلاع دهند. این دارو با داروهای زیر تداخل دارد و نباید همزمان با آن‌ها استفاده کند:

• داروهای خواب
• داروهای ضد سرفه
• داروهای ضد اضطراب مانند زولپیدم، آلپروزولام و لورازپام
• داروهای آنتی‌هیستامین مانند دیفن هیدرامین و ستریزین
• داروهای ضد روانپریشی مانند هالوپریدول، کلروپرومازین و کواتیاپین
• داروهای شل کننده عضلات مانند سیکلوبنزاپرین و کاریسوپرودول
• داروهای مسکن مانند متادون، بوپرینورفین، هیدروکودون و کدئین
• داروهای ضد افسردگی مانند دوکسپین، آمیتریپتیلن و ایمی‌پرامین
• داروهای ضد تهوع مانند پرومتازین
• داروهای پایه اپیود
• آرام‌بخش‌های عضلانی
• محصولات گیاهی مانند ریشه سنبل‌الطیب
• ماری‌جوانا
• نوشیدنی‌های الکلی‌

به طور کلی تمام داروها و مکمل‌هایی که. مصرف آن‌ها روی سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد، با داروی متوکاربامول تداخل دارند و احتمال بروز عوارض جانبی خطرناک را افزایش می‌دهند. به همین دلیل به همه بیماران توصیه می‌شود که در صورت مصرف این داروها پزشک خود را در جریان بگذارند.

مقایسه آمپول متوکاربامول با سایر دارو‌ها

درست است که متوکاربامول یکی از موثرترین داروهای کاهش دهنده دردهای ناشی از اسپاسم عضلانی است؛ اما مقایسه و شناخت تفاوت‌های این دارو با داروهای مشابه اهمیت زیادی دارد. در ادامه این دارو را با داروهای تیزانیدین، دیازپام، باکلوفن و سیکلوبنزاپرین مقایسه خواهیم کرد:

• تیزانیدین (Tizanidine): میزان اثربخشی داروی تیزانیدین و متوکاربامول تقریبا برابر است و اختلاف شایعی بین آن‌ها وجود ندارد؛ اما تیزانیدین بیشتر برای درمان اسپاسم‌های عضلانی متناوب و مزمن در بیماران مبتلا به ام اس و ضایعات نخاعی تجویز می‌شود. تفاوت‌های دیگر این دو دارو وجود نداشتن فرم تزریقی تیزانیدین و گران بودن آن است.
• دیازپام (Diazepam): دیازپام نیز مانند متوکاربامول به کاهش اسپاسم عضلانی کمک زیادی می‌کند؛ اما علاوه بر شل‌کنندگی عضلات دارای خواص آرام‌بخشی و ضد اضطرابی نیز هست. این دارو برای بیماران مبتلا به اختلال خواب و اضطراب نیز تجویز می‌شود. احتمال وابستگی به داروی دیازپام وجود دارد و پزشکان مصرف طولانی مدت آن را توصیه نمی‌کنند. این دارو به دلیل آرام‌بخش بودن و ایجاد احساس خواب‌آلودگی روی فعالیت‌های مانند رانندگی تاثیر منفی می‌گذارد. 
• باکلوفن (Baclofen): داروی باکلوفن نیز به درمان اسپاسم‌ عضلانی کمک زیادی می‌کند؛ اما عوارض عصبی بیشتری دارد. این دارو بیشتر برای بیماران مبتلا به فلج مغزی، مولتیپل اسکلروزیس و آسیب‌های نخاعی تجویز می‌شود. در حالی که متوکاربامول بیشتر درد و ناراحتی عضلانی مرتبط با شرایط حاد اسکلتی را کاهش می‌دهد.
• سیکلوبنزاپرین (Cyclobenzaprine): سیکلوبنزاپرین برای کاهش اسپاسم عضلانی ناشی از آسیب‌دیدگی، رگ به رگ شدن، پیچ خوردن و کشیدگی عضلات تجویز می‌شود؛ اما تجویز آن برای بیماران مبتلا به مشکلات قلبی مناسب نیست. سرعت اثرگذاری متوکاربامول در مقایسه با این دارو بیشتر است و عوارض جانبی کمتری دارد.

شرایط نگهداری آمپول و قرص متوکاربامول

طبق دستوری که در بروشور داروی متوکاربامول وجود دارد، آمپول این دارو باید در مکانی خنک و در دمای بین 10 تا 30 درجه سانتی‌گراد به دور از یخ زدگی نگهداری شود. قرص آن را نیز در دمای اتاق در جایی خشک به دور از گرما و رطوبت نگهداری کنید. از قرار دادن دارو در معرض نور مستقیم خورشید و در دسترس کودکان و حیوانات خانگی بپرهیزید. از مصرف قرص یا آمپول تاریخ‌گذشته نیز به شدت خودداری کنید.

مصرف داروی متوکاربامول به چه افرادی توصیه نمی شود؟

مصرف آمپول یا قرص متوکاربامول توسط افراد زیر ممنوع است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود:

• افراد سالمند حساس به عوارض جانبی این دارو: برای سالمندانی که به عوارض جانبی مانند کاهش فشار خون و خواب‌آلودگی حساس هستند، مصرف این دارو خطرناک است و مشکلات مختلفی برای آن‌ها به وجود می‌آورد. 
• زنان باردار: این دارو ممکن است روی رشد جنین تاثیر منفی بگذارد؛ بنابراین برای زنان باردار تجویز نمی‌شود.
• زنانی که قصد بارداری دارند: باتوجه‌به احتمال تداخل دارویی و تاثیر منفی بر سلامت جنین بهتر است زنانی که قصد باردار شدن دارند، از مصرف این دارو بپرهیزند.
• کودکان زیر 16 سال: برای این افراد فقط در شرایط خاصی مانند ابتلا به کزار از داروی متوکاربامول استفاده می‌شود‌
• بیماران کلیوی و کبدی: این دارو برای بیماران مبتلا به نارسایی‌های کلیوی و کبدی مناسب نیست؛ زیرا به کبد و کلیه آن‌ها فشار وارد کرده و عوارض جانبی خطرناکی به همراه دارد.
• بیماران دارای سابقه تشنج: مصرف این دارو در بیمارانی که سابقه تشنج دارند، باعث افزایش واکنش‌های آلرژیک و حملات تشنج می‌شود.

به طور کلی این دارو فقط باید توسط پزشک تجویز شود و افراد از مصرف خودسرانه آن خودداری کنند.

جمع‌بندی

در این مقاله ابتدا راجع‌به کاربردهای داروی متوکاربامول و تفاوت آمپول و قرص آن صحبت کردیم. سپس درباره نحوه تزریق، مکانیسم اثر، مدت زمان اثر، عوارض جانبی و تداخلات دارویی این دارو صحبت کردیم. در ادامه آن را با سایر داروهای شل‌کننده عضلات مانند تیزانیدین،‌ دیازپام، باکلوفن و سیکلوبنزاپرین مقایسه کردیم و در انتها نیز شرایط نگهداری این دارو را توضیح دادیم. برای تزریق این دارو بهتر است به معتبرترین کلینیک ارتوپدی تهران مراجعه کنید.