راهنمای جامع آناتومی لگن؛ از مفاصل تا عروق خونی
لگن یکی از ساختارهای کلیدی بدن انسان است که نقش مهمی در پایداری، حرکت و انتقال نیرو بین اندام‌های فوقانی و تحتانی ایفا می‌کند. بسیاری از افراد هنگام مواجهه با دردهای پایین‌تنه، مشکلات حرکتی یا حتی هنگام بارداری به دنبال درک بهتر آناتومی استخوان لگن هستند تا بتوانند منشا مشکل را شناسایی کرده و راهکار مناسب را بیابند. در این مقاله، به‌طور کامل به بررسی ساختار استخوانی، عضلانی و عملکردی لگن پرداخته‌ایم تا پاسخ دقیقی به نیاز و پرسش‌های رایج شما در این زمینه ارائه دهیم.
لگن کجاست؟
لگن در پایین‌ترین بخش تنه و در ناحیه‌ای بین ستون فقرات کمری و استخوان‌های ران قرار دارد. این ساختار به‌عنوان یک حلقه استخوانی، تنه را به اندام‌های تحتانی متصل می‌کند و حاوی اعضای مهمی مانند مثانه، رحم البته با توجه به اینکه محل قرارگیری لگن زن کجاست؟ و روده‌ها است. لگن نقش محافظتی برای اندام‌های داخلی دارد و همچنین در تعادل، حرکت و انتقال نیرو بین بالا و پایین بدن نقش کلیدی ایفا می‌کند.
مفاصل اصلی آناتومی لگن انسان کدام‌اند؟
پیش‌تر متوجه شدیم لگن کجای بدن است، در ادامه با مفاصل آن آشنا می‌شویم. مفاصل اصلی لگن انسان نقش کلیدی در اتصال اسکلت محوری به اندام‌های تحتانی، انتقال وزن و حفظ پایداری بدن دارند. این مفاصل عبارت‌ند از:
- مفصل ساکروایلیاک (Sacroiliac Joint): این مفصل در محل اتصال استخوان خاجی (ساکروم) به استخوان‌های ایلیوم قرار دارد و به انتقال وزن از ستون فقرات به پاها کمک می‌کند.
- مفصل سمفیز پوبیس (Pubic Symphysis): در جلوی لگن، دو استخوان پوبیس از طریق یک صفحه غضروفی به هم متصل می‌شوند که این مفصل به ثبات لگن کمک می‌کند و در دوران بارداری امکان گشاد شدن لگن را فراهم می‌سازد..
- مفصل ران (Hip Joint): این مفصل از نوع گوی و کاسه‌ای است که سر استخوان ران را به حفره استابولوم در لگن متصل می‌کند و امکان حرکات متنوعی مانند خم شدن، چرخش و باز شدن را فراهم می‌سازد.
عضلات لگن انسان را بشناسید!
آناتومی عضلات لگن انسان نشان می‌دهد که لگن نقش مهمی در حرکت، تعادل و پایداری بدن ایفا می‌کنند. این عضلات به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: عضلات سطحی و عضلات عمقی. عضلات سطحی شامل عضلات گلوتئال (ماهیچه‌های سرینی) هستند که از سه عضله بزرگ، متوسط و کوچک تشکیل شده‌اند. این عضلات در پشت لگن قرار دارند و به حرکاتی مانند باز کردن ران، چرخش خارجی و دور کردن ران از خط میانی بدن کمک می‌کنند. عضله گلوتئوس ماکسیموس، بزرگ‌ترین عضله این گروه، نقش مهمی در ایستادن و حرکت‌های قدرتی دارد. عضلات گلوتئوس مدیوس و مینیموس نیز در تثبیت لگن و حفظ تعادل هنگام راه رفتن مؤثرند.
در بخش قدامی لگن، عضله ایلیوپسواس قرار دارد که از ترکیب دو عضله ایلیاک و پسواس تشکیل شده است. این عضله از مهره‌های کمری و سطح داخلی استخوان ایلیاک شروع شده و به تروکانتر کوچک استخوان ران متصل می‌شود. وظیفه اصلی آن خم کردن مفصل ران و نزدیک کردن ران به تنه است.
در پاسخ به این سوال که کف لگن کجاست هم باید بگوییم عضلات کف لگن که در پایین‌ترین قسمت لگن قرار دارند، مسئول کنترل عملکردهای حیاتی مانند دفع ادرار و مدفوع هستند و نقش مهمی در حمایت از اندام‌های داخلی لگن ایفا می‌کنند. آناتومی لگن زنان کمی با آناتومی لگن مردان متفاوت است. درواقع ساختار لگن مردان نسبت به زنان باریک‌تر، بلندتر و دارای زاویه پوبیک کوچک‌تری است. این تفاوت‌ها به دلیل عدم نیاز به عبور جنین در مردان و ویژگی‌های اسکلتی مربوط به عملکرد و پایداری بیشتر است. حفره لگن در مردان عمیق‌تر و ورودی آن به شکل قلبی‌شکل است، در حالی که در زنان بیضی‌شکل و بازتر است. این ویژگی‌ها در بررسی‌های کلینیکی، به‌ویژه در تصویربرداری‌ها و بررسی اختلالات لگنی اهمیت دارد.
آناتومی رباط‌ها و لیگامان‌های لگن
رباط‌ها یا لیگامان‌های لگن، نوارهای محکمی از بافت همبند هستند که استخوان‌های لگن را به یکدیگر متصل کرده و نقش مهمی در پایداری و عملکرد صحیح این ناحیه ایفا می‌کنند. این رباط‌ها با تثبیت مفاصل لگن، از جمله مفاصل ساکروایلیاک و سمفیز پوبیس، به انتقال مؤثر نیرو از ستون فقرات به اندام‌های تحتانی کمک می‌کنند.
از جمله رباط‌های اصلی لگن می‌توان به رباط‌های ساکروایلیاک (اتصال استخوان خاجی به ایلیوم)، رباط‌های ساکرواسپینوس (اتصال استخوان خاجی به ایسکیوم)، رباط‌های پوبیک (اتصال دو استخوان پوبیس در جلو) و رباط ایلیوفمورال (اتصال سر استخوان ران به حفره لگن) اشاره کرد. این ساختارها در حفظ ثبات لگن مؤثرند و در حرکات پیچیده‌ای مانند راه رفتن، دویدن و نشستن نیز نقش کلیدی دارند.
عصب‌های لگن را بشناسید!
عصب‌های لگن انسان نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز، نخاع و اندام‌های تحتانی دارند. مهم‌ترین عصب این ناحیه، عصب سیاتیک است که از به‌هم‌پیوستن ریشه‌های عصبی خارج‌شده از مهره‌های پایینی کمر تشکیل می‌شود و از پشت مفصل ران عبور می‌کند.
این عصب، که کلفت‌ترین عصب بدن است، مسئول تحریک حرکتی و حسی بخش بزرگی از اندام تحتانی است. عصب رانی یا فمورال نیز از جلوی مفصل ران عبور کرده و عضله چهارسر ران را تحریک می‌کند. عصب ابتوراتور از سطح داخلی مفصل ران عبور کرده و عضلات کشاله ران را فعال می‌سازد. عصب حسی رانی نیز از جلوی عضلات لگن عبور کرده و حس جلوی ران را تأمین می‌کند.
این عصب‌ها با همکاری یکدیگر، حرکات پیچیده‌ای مانند راه رفتن، نشستن و ایستادن را ممکن می‌سازند و همچنین در حفظ تعادل و پایداری لگن نقش دارند. آسیب یا فشار بر هر یک از این عصب‌ها می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی یا ضعف در ناحیه لگن و اندام‌های تحتانی شود. شناخت دقیق آناتومی این عصب‌ها برای تشخیص و درمان مشکلات عصبی لگن ضروری است. برای درمان مشکلات لگن حتما به کلینیک فوق‌تخصصی لگن مراجعه کنید.
در رابطه با بورس‌های لگن چه می‌دانید؟
بورس‌ها کیسه‌های کوچک حاوی مایع سینوویال هستند که در نواحی مختلف بدن، از جمله لگن، قرار دارند و وظیفه آن‌ها کاهش اصطکاک بین بافت‌ها در حین حرکت است. در ناحیه لگن، بورس‌های متعددی وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها شامل بورس تروکانتریک (در قسمت خارجی لگن)، بورس ایلیوپسواس (در جلوی لگن) و بورس ایسکیال (در ناحیه نشیمنگاه) هستند.
التهاب این بورس‌ها که به آن بورسیت گفته می‌شود، باعث درد و محدودیت حرکت در ناحیه لگن می‌شود. عوامل مختلفی مانند استفاده بیش از حد از مفصل لگن، آسیب‌های مکرر یا فشارهای طولانی‌مدت ممکن است منجر به بورسیت شوند.
آناتومی عروق خونی لگن
عروق خونی لگن بخش دیگری از لگن هستند که در تأمین خون‌رسانی به اندام‌های داخلی، عضلات و استخوان‌های این ناحیه نقش دارند. شریان آئورت شکمی در سطح مهره کمری چهارم به دو شاخه اصلی به نام شریان‌های ایلیاک مشترک تقسیم می‌شود. هر یک از این شریان‌ها به دو شاخه داخلی و خارجی تقسیم می‌گردند.
شریان ایلیاک داخلی مسئول خون‌رسانی به اندام‌های داخلی لگن، عضلات کف لگن و دیواره لگنی است، در حالی که شریان ایلیاک خارجی از لگن عبور کرده و در ناحیه کشاله ران به شریان فمورال تبدیل می‌شود که خون‌رسانی به اندام تحتانی را بر عهده دارد.
سیستم وریدی لگن نیز شامل وریدهای ایلیاک داخلی و خارجی است که خون را از لگن و اندام‌های تحتانی جمع‌آوری کرده و به ورید ایلیاک مشترک و سپس به ورید اجوف تحتانی هدایت می‌کنند. این شبکه عروقی برای عملکرد صحیح اندام‌های لگنی و اندام‌های تحتانی بسیار مهم است.
بیماری‌های مرتبط با لگن انسان
لگن انسان به دلیل ساختار پیچیده و عملکردهای متعدد، ممکن است درگیر بیماری‌ها و اختلالات مختلفی شود که هرکدام بر حرکت، تعادل یا کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. از آنجا که آناتومی لگن زن با مرد کمی متفاوت است، بیماری‌هایی هم وجود دارد که فقط مختص مرد یا زن است. در ادامه برخی از بیماری‌های رایج لگن را معرفی کرده‌ایم.
- آرتروز مفصل لگن: تخریب تدریجی غضروف مفصل که منجر به درد، خشکی و کاهش دامنه حرکتی می‌شود
- بورسیت لگن: التهاب بورس‌ها (کیسه‌های حاوی مایع) که باعث درد به‌ویژه در کناره بیرونی لگن می‌شود
- شکستگی لگن: معمولاً در اثر ضربه شدید یا زمین‌خوردگی در سالمندان رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد
- سندرم پیریفورمیس: فشار عضله پیریفورمیس بر عصب سیاتیک که درد سیاتیکی ایجاد می‌کند
- دررفتگی مفصل ران: معمولاً ناشی از ضربه شدید، مانند تصادف، که مفصل ران از جای خود خارج می‌شود
- التهاب مفصل لگن (ساکروایلیت): التهاب در مفصل ساکروایلیاک که با درد پایین کمر و باسن همراه است
- نکروز آواسکولار سر استخوان ران: اختلال در خون‌رسانی به سر استخوان ران که باعث فروپاشی آن می‌شود
- تنگی کانال نخاعی در ناحیه لگن: ممکن است به فشردگی عصب‌ها و درد لگن یا اندام تحتانی منجر شود
جمع‌بندی
در این مقاله ضمن آنکه توضیح دادیم لگن انسان کجاست متوجه شدیم این بخش از بدن، یک ساختار استخوانی ساده نیست و به عنوان مرکز تعامل و اتصال میان بخش‌های بالایی و پایینی بدن شناخته می‌شود. شناخت آناتومی لگن به درک بهتر حرکت، پیشگیری از آسیب و بهبود عملکرد جسمی کمک می‌کند. اگر دچار درد یا اختلال در ناحیه لگن هستید، آگاهی از این ساختار گام اول در مسیر درمان و بهبود است.
پست قبلی
پست بعدی
لگن از استخوان‌های خاصره (ایلیوم)، نشیمنگاه (ایسکیوم)، شرمگاهی (پوبیس)، ساکروم (خاجی) و دنبالچه (کوکسیکس) تشکیل شده و توسط مفاصل و رباط‌ها به هم متصل است.
به‌دلیل تغییرات ساختاری و فشاری که در دوران بارداری ایجاد می‌شود، لگن باید انعطاف‌پذیر و مقاوم باشد تا از رشد جنین حمایت کرده و در هنگام زایمان مسیر عبور مناسبی فراهم کند.
درد لگن ممکن است به دلیل التهاب مفصل، کشیدگی عضلانی، عفونت، مشکلات اسکلتی یا حتی مشکلات داخلی مانند اندومتریوز یا مشکلات روده‌ای ایجاد شود.
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید