شکستگی لگن؛ از تشخیص تا درمان‌های نوین پزشکی
شکستگی لگن (Hip fracture) یکی از دردناک‌ترین و خطرناک‌ترین آسیب‌های اسکلتی است که بر اثر شکستگی کامل یا جزئی استخوان در ناحیه متصل به استخوان لگن ایجاد می‌شود و به درمان فوری نیاز دارد. شکستگی‌های لگن اغلب در بیماران مسن که استخوان‌هایشان در اثر پوکی استخوان ضعیف شده است، اتفاق می‌افتد؛ البته حوادثی مانند تصادف، سقوط از ارتفاع و آسیب‌های ورزشی نیز باعث این شکستگی میشوند.
در این مقاله قصد داریم به بررسی انواع مختلف شکستگی استخوان لگن، علل، علائم و عوارض شکستگی لگن در جوانان و سالمندان بپردازیم. همچنین روش‌های تشخیص و درمان، مدت زمان لازم برای ترمیم، مواد غذایی مفید و ترمیم‌کننده استخوان شکسته لگن و راهکارهای جلوگیری از شکستن لگن را مرور کنیم.
انواع شکستگی لگن که باید بشناسید
باتوجه به این‌که شکستگی لگن در نواحی مختلف از استخوان ران و لگن ایجاد می‌شود، انواع مختلفی دارد. رایج‌ترین انواع شکستگی شامل موارد زیر است:
- شکستگی فمور لگن: شکستگی گردن استخوان ران یا فمور لگن را می‌توان به عنوان رایج‌ترین و مهم‌ترین نوع شکستگی در ناحیه لگن معرفی کرد. فمور درست زیر سر استخوان ران قرار دارد و در چنین شرایطی احتمال شکستگی استخوان ران هم وجود دارد.
- شکستگی هیپ بین تروکانتریک: ناحیه هیپ بین تروکانتریک از مفصل ران دورتر است و شکستگی آن یکی دیگر از انواع شکستگی در استخوان لگن محسوب می‌شود. عوارض این نوع شکستگی کمتر و ترمیم آن نیز راحت‌تر است.
- شکستگی بخش پشتی لگن: یکی دیگر از انواع شکستگی‌های لگن، شکستگی بخش پشتی لگن است و با عوارضی مانند کمردردهای شدید و شکستگی مهره‌هاق کمر همراه است.
- شکستگی استخوان عانه لگن: شکستن استخوان عانه که به آن استخوان شرمگاهی نیز می‌گویند، یکی دیگر از انواع شکستگی‌های لگن است و مهم‌ترین دلیل آن تصادفات رانندگی و سقوط ار ارتفاع است.
- شکستگی غضروف لگن: استخوان‌های موجود در ناحیه لگن با کمک مفصل، غضروف و رباط‌ها به هم متصل شده‌اند. یکی دیگر از انواع شکستگی‌های این ناحیه شکستن غضروف است.
- شکستگی استرسی لگن: نوع دیگری از شکستگی که تشخیص بسیار دشواری دارد و بروز آن در ورزشکاران و جوانان بیشتر است، شکستگی استرسی لگن نام دارد. دلیل ایجاد این شکستگی استفاده بیش‌ازحد از لگن است و باعث ایجاد ترک مویی در استخوان ران می‌شود.
- شکستگی لگن استابولوم: نوع دیگری از شکستگی‌های لگن که همزمان با آن مفصل ران هم در می‌رود و سر استخوان ران از حفره استابولوم خارج می‌شود، شکستگی راموس لگن یا استابولوم است. برای درمان این نوع شکستگی ابتدا باید مفصل ران در رفته در جای خود قرار گیرد و اقدامات لازم انجام شود.
- شکستگی ایلیوم لگن: یکی دیگر از شکستگی‌ها که به‌صورت پایدار یا ناپایدار در استخوان‌های ایلیوم لگن اتفاق می‌افتد، شکستگی ایلیوم لگن است.
- شکستگی گوی لگن: نوع دیگری از شکستگی‌های لگن که گوی لگن یا همان حفره مفصل ران را درگیر می‌کند، شکستگی گوی لگن است. در چنین موقعیتی یک سوکت مصنوعی و پروتز جایگزین توپ فمورال آسیب‌دیده خواهد شد.
- شکستگی اینترتروکانتریک لگن: بین گردن استخوان ران و قسمت بلند و مستقیم آن ناحیه‌ای به‌نام اینترتروکانتریک وجود دارد.در بعضی از مواقع این قسمت از لگن دچار شکستگی می‌شود.
علت شکستگی لگن چیست؟
شکستگی لگن علل مختلفی دارد. علت درصد زیادی از شکستگی‌های لگن، شکستگی لگن در تصادف رانندگی و سقوط از ارتفاع زیاد است. در برخی از مواقع نیز زمین خوردن و وارد شدن صدمات جزئی به لگن باعث شکستن استخوان این ناحیه از بدن می‌شود. این آسیب در ورزشکاران، به ویژه دوندگانی که مسافت‌های طولانی طی می‌کنند، شایع است. با بالا رفتن سن توده استخوان‌های بدن کاهش یافته و مقاومت خود را از دست می‌دهند و هر گونه چرخش، افتادن جزئی و تغییر موقعیت ناگهانی در سالمندان ممکن است منجر به شکستگی لگن آن‌ها شود.
یکی دیگر از علل شکستگی‌های لگن ابتلا به بیماری پوکی استخوان است. پرکاری تیروئید نیز باعث کاهش جذب کلسیم و ویتامین دی می‌شود و در نهایت با کاهش استحکام آن‌ها به‌عنوان یکی دیگر از دلایل شکستن لگن شناخته می‌شود. از دیگر علت‌های این نوع شکستگی می‌توان به مواردی مانند مشکلات تغذیه‌ای، بی‌اشتهایی عصبی، بیماری‌های زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید، بی‌تحرکی و ضعیف شدن استخوان‌ها، مصرف سیگار و الکل، سابقه خانوادگی، کمبود ویتامین دی، مصرف داروهای کورتیزون برای مدت طولانی و از دست دادن تعادل بدن و افتادن در اثر مصرف داروهای خواب‌آور اشاره کرد. توجه داشته باشید که به طور کلی زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
شکستگی لگن چه علائمی دارد؟
برخی از علائم شکستگی به‌طور ناگهانی و برخی دیگر به‌صورت تدریجی ظاهر میشوند. از مهم‌ترین علائم شکستگی لگن در سالمندان و جوانان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد: دردی که در اثر شکستن لگن ایجاد می‌شود، گاهی یک درد شدید و آزاردهنده و در بعضی مواقع نیز خفیف و دردناک است. اکثر افراد مبتلا به این عارضه درد شدیدی را در ناحیه ران، کشاله ران، لگن یا قسمت خارجی آن احساس می‌کنند. گاهی اوقات این درد از باسن به سمت ساق پا کشیده می‌شود و حتی به زانو نیز می‌رسد.
- محدودشدن تحرک: یکی دیگر از علائمی که در اثر شکستگی لگن در جوانان و سالمندان ظاهر می‌شود، محدودشدن تحرک است. ایستادن و راه رفتن برای این افراد دشوار می‌شود و در اثر وارد کردن نیرو به پاها، تکان دادن آن‌ها و چرخش لگن درد بسیار شدیدی را حس می‌کنند.
- تغییرات فیزیکی: ایجاد تورم و کبودی روی لگن، کوتاه‌تر به نظر رسیدن یکی از پاها و خارج شدن لگن از موقعیت اصلی و پیج خوردن آن به‌عنوان تغییرات فیزیکی از دیگر علائم شکستگی در استخوان لگن محسوب میشوند.
آیا شکستگی لگن خطرناک است؟ چه عوارضی دارد؟
نوع شکستگی، تعداد شکستگی و سن بیمار عواملی هستند که روی عوارض شکستگی لگن و خطرات ناشی از آن تاثیرگذار هستند. به‌عنوان مثال خطر شکستگی‌هایی که با جابه‌جایی استخوان لگن همراه هستند، نسبت به شکستگی‌های بدون جابه‌جایی بالاتر است و عوارض بیشتری دارد. علاوه بر این عوارض شکستگی لگن در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان نسبت به جوانان بیشتر است؛ زیرا جوش خوردن استخوان آن‌ها به سختی اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین عوارض ناشی از شکستگی در ناحیه لگن شامل موارد زیر است:
- زمین‌گیر شدن: یکی از عوارض شایع شکستن استخوان لگن این است که بیش از 50 درصد از سالمندان حتی بعد از درمان شکستگی زمین‌گیر میشوند و حتما باید از عصا یا واکر برای راه رفتن استفاده کنند. در واقع اکثر آن‌ها هرگز توانایی‌های قبل از شکستن لگن را دوباره به دست نمی‌آورند.
- عفونت استخوان: یکی دیگر از عوارض شایعی که در شکستگی باز لگن ایجاد می‌شود، عفونت استخوان لگن است و مشکلات مختلفی به‌همراه دارد. در شکستگی باز ورود میکروب‌ها از طریق زخم به محل شکستن استخوان لگن دلیل اصلی عفونت است.
- تشکیل استخوان اضافی در مفصل لگن: شکستن و آسیب‌دیدن استخوان لگن در آسیب‌دیدگی عضلات اطراف مفصل نیز نقش دارند. در بعضی از مواقع حرکت مفصل در اثر تشکیل استخوان‌های اضافی دچار اختلال می‌شود و خشکی و محدودیت حرکتی ایجاد می‌کند.
- آرتروز مفصل لگن: لایه غضروفی موجود در سطح داخلی مفصل لگن در اثر شکستن آسیب می‌بیند و پزشکان نیز نمی‌توانند آن را به حالت اولیه بازگردانند؛ زیرا ترمیم به‌عهده خود غضروف است. آسیب‌دیدگی غضروف موجود بین استخوان‌های ران و لگن مانع از صافی و لغزندگی بین این دو استخوان شده و به مرور زمان باعث آرتروز یا ساییدگی مفصل لگن می‌شود.
- سیاه‌شدن سر استخوان ران: در اثر شکستگی و جدا شدن استخوان ران از مفصل لگن، دررفتگی مفصل و پاره‌شدن عروق خونی اطراف مفصل و نرسیدن خون کافی به مفصل و سر استخوان ران، عارضه سیاه شدن در این ناحیه ایجاد می‌شود.
شکستگی لگن در سالمندان
شکستگی لگن در سالمندان بالای 65 سال رایج‌تر است؛ زیرا با بالارفتن سن استخوان‌ها ضعیف‌تر و شکننده‌تر میشوند و فرد در اثر بروز مشکلات حرکتی و نداشتن تعادل و زمین خوردن دچار شکستگی در ناحیه لگن می‌شود. ابتلا به بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، نوروپاتی و پارکینسون نیز احتمال افتادن و زمین خوردن افراد مسن را افزایش می‌دهد.
شکستگی لگن در کودکان
کودکان به ندرت دچار شکستگی در ناحیه لگن میشوند؛ زیرا استخوان‌های قوی و مستحکمی دارند. مهم‌ترین عواملی که ممکن است باعث شکستن لگن در کودکان شوند عبارت‌اند از: تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع بلند و آسیب‌های ورزشی.
روش‌های تشخیص شکستگی لگن
پزشکان متخصص در کلینیک فوق‌تخصصی لگن برای تشخیص شکستگی لگن از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- معاینه فیزیکی بیمار: اولین راه تشخیص شکستگی در ناحیه لگن معاینه فیزیکی و بررسی علائمی شامل درد، ناتوانی در حرکت‌دادن پاها، کبودی، تورم و تغییر شکل ظاهری لگن است. در شکستگی‌های شدید بیمار حتی قادر به ایستادن یا حرکت دادن اندام تحتانی خود نیست.
- رادیوگرافی: رادیوگرافی یا تصویربرداری با اشعه ایکس یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص شکستگی در لگن است. در این نوع تصویربرداری از تمام زوایای استخوان‌های لگن تهیه می‌شود و پزشک با بررسی آن می‌تواند محل شکستگی و میزان جابه‌جایی استخوان‌ها را تشخیص دهد.
- سی‌تی‌اسکن: روش دیگری که پزشک با کمک آن می‌تواند شکستگی لگن را تشخیص دهد، تصویربرداری با روش سی‌تی‌اسکن است. این روش نسبت به رادیوگرافی دقیق‌تر است؛ زیرا تصاویر به‌صورت سه‌بعدی اسکن میشوند.
- امآرآی: برای تشخیص شکستگی‌های جزئی و مخفی از تصویربرداری به روش امآرآی استفاده می‌شود. این روش نسبت به سی‌تی‌اسکن و رادیوگرافی دقیق‌تر است.
- آزمایش خون: در کنار روش‌های قبلی آرمایش خون و بررسی‌های تکمیلی نیز برای تشخیص شکستگی در لگن کاربرد دارد. این روش برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان استفاده می‌شود تا سطح ویتامین‌ها به ویژه ویتامین دی، کلسیم و سایر فاکتورها مورد بررسی قرار گیرد و علت زمینه‌ای شکستگی مشخص شود.
شکستگی لگن چگونه درمان می‌شود؟
طول درمان شکستگی لگن به عواملی مانند سن بیمار، نوع شکستگی و سلامت کلی او بستگی دارد. در اکثر مواقع یک تا دو روز پس از آسیب‌دیدگی درمان از طریق جراحی شکستگی لگن شروع می‌شود؛ اما در بیماران سالمندی که شرایط مناسب و سلامتی کافی برای ندارند، جراحی روش مناسبی نیست. در ادامه با انواع روش‌های درمان شکستگی در ناحیه لگن بیشتر آشنا خواهید شد:
درمان شکستگی لگن بدون جراحی
روش‌های که برای درمان شکستگی لگن بدون جراحی کاربرد دارند، شامل موارد زیر است:
- گچ گرفتگی شکستگی: یکی از روش‌های درمانی که معمولا برای درمان شکستگی در لگن کودکان کاربرد دارد، گچ گرفتگی است. در این روش مفصل و استخوان‌های لگن بی‌حرکت نگه‌داشته میشوند تا استخوان‌ها به هم جوش بخورند.
- درمان با لیزر یا امواج اولتراسونیک: این روش درمانی در جوش دادن استخوان‌های ترک‌خورده کاربرد دارد و با تحریک الکترونیکی و اولتراسونیک استخوان لگن باعث ترمیم آن می‌شود.
- استفاده از پروتز: در برخی از شکستگی‌های لگن برای این‌که بیمار مجددا بتواند توان حرکتی خود را به دست آورد، در قسمت‌هایی از مفصل ران از پروتز استفاده می‌شود. پروتز شکستگی را ترمیم می‌کند.
- فیزیوتراپی: یکی دیگر از روش‌های درمان شکستگی لگن که دامنه حرکتی بیماران را به میزان زیادی بهبود می‌بخشد، فیزیوتراپی است. دکتر فیزیوتراپی با ایجاد یک برنامه PT به بیماران کمک می‌کند تا انعطاف‌پذیری و قدرت حرکتی خود را بعد از جراحی تعویض مفصل ران به دست بیاورد.
- درمان دارویی: برای کاهش درد ناشی از شکستگی‌های لگن پزشک معمولا داروهای مسکن بدون نسخه یا بانسخه تجویز می‌کند. یکی از داروها که در تسکین درد و کاهش التهاب نقش به‌سزایی دارد، ناپروکسن است. برای جلوگیری از عفونت بعد از عمل جراحی نیز داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.
جراحی شکستگی لگن
برای درمان و ترمیم درصد زیادی از شکستگی‌ها از روش جراحی شکستگی لگن استفاده می‌شود. این‌که جراح کدام یک از تکنیک‌ها را برای درمان انتخاب کند، به نوع آسیب و شکستگی بستگی دارد. گاهی اوقات جراح برای محکم‌کردن و نگه‌داشتن استخوان‌های لگن در جای خود از پیچ‌ها یا صفحات فلزی استفاده می‌کند. در آسیب‌های جدی‌تر نیز مفصل ران تعویض و بیمار برای طی مراحل بعدی درمان در یک مرکز توان‌بخشی بستری می‌شود تا عوارض بعد از عمل کنترل شود.
درمان شکستگی لگن چقدر طول می‌کشد؟
طول درمان شکستگی لگن به عوامل مختلفی مانند نوع شکستگی، سن بیمار، سلامت عمومی بیمار و شدت شکستگی بستگی دارد. هنگام رخ دادن شکستگی و بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل ران شروع ترمیم به حدودا 4 هفته زمان نیاز دارد؛ البته در برخی از افراد باتوجه‌به سیستم بدنی و میزان شکستگی ممکن است در همان هفته اول علائم بهبودی ظاهر شود؛ اما معمولا جوش خوردن کامل استخوان‌ها و بازگشت عملکرد 6 الی 12 هفته به طول می‌انجامد. با مصرف غذاهای سالم و مقوی، انجام فیزیوتراپی، عدم استعمال دخانیات، کنترل وزن و استراحت کافی می‌توان روند جوش خوردن استخوان‌های شکسته لگن را تسریع کرد.
برای ترمیم شکستگی لگن چه بخوریم؟
برای ترمیم شکستگی لگن و تسریع روند درمان حتما باید تغذیه و رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. مصرف غذاهای حاوی پروتئین و کلسیم، ویتامین‌های D، K و C، مکمل‌های حاوی منیزیم، روی، فسفر و آهن و مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان مانند انواع توت، کلم قرمز، هویج، اسفناج، آجیل و شکلات تلخ نیز به ترمیم شکستگی کمک زیادی می‌کنند. در طول مدت درمان از مصرف شکر، نمک، قهوه، الکل و گوشت قرمز بپرهیزید؛ زیرا بر روند ترمیم تاثیر منفی دارند.
چگونه از شکستگی لگن جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از شکستگی لگن به نکات زیر توجه داشته باشید:
- داشتن سبک زندگی سالم
- مصرف کلسیم و ویتامین دی
- انجام ورزش‌های سبک و منظم
- پیاده‌روی
- یادگیری حفظ تعادل
- عدم مصرف سیگار و الکل
- صحبت با پزشک درصورت داشتن سابقه خانوادگی شکستگی در لگن
جمع‌بندی
در این مقاله راجع‌به انواع شکستگی لگن، علت، علائم و عوارض شکستگی، شکستگی لگن سالمندان و کودکان، روش‌های تشخیصی و درمانی، طول دوره درمان، مواد غذایی مفید برای ترمیم شکستگی و راه‌های جلوگیری از آن صحبت کردیم. در کلینیک پزشک اول بهترین و پیشرفته‌ترین خدمات درمانی توسط متخصصان باتجربه ارائه می‌شود تا بیمارانی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهبود یابند.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید