مصدومیت در بسکتبال: چالش‌ها و راهکارهای پیشگیری

بسکتبال یکی از پرطرفدارترین ورزش‌ها در سراسر جهان است. این ورزش پرشتاب که حرکات سریع، پرش‌های مکرر و تغییر جهت‌های ناگهانی را به همراه دارد، می‌تواند ورزشکاران را مستعد طیف وسیعی از آسیب‌ها کند. مصدومیت در بسکتبال شامل پیچ‌خوردگی مچ پا، آسیب‌های زانو، مشکلات عضلانی است. این آسیب‌ها می‌توانند عملکرد ورزشکاران را مختل کرده و در صورت بی‌توجهی عواقب بدتری را در پی داشته باشند. بنابراین شناخت آسیب‌های رایج این رشته، همراه با به‌کارگیری روش‌های علمی پیشگیری و درمان، امری بسیار مهم و ضروری برای همه بازیکنان، از مبتدی تا حرفه‌ای است. در ادامه این مطلب، به صورت جامع آسیب‌ها و راهکارهای مؤثر برای مقابله با آنها را بررسی می‌کنیم.

انواع مصدومیت در بسکتبال

یکی از معایب بسکتبال همین آسیب‌های ورزشی است که البته با یک سری از اقدامات می‌توان از آنها جلوگیری کرد. شایع‌ترین آسیب‌های بسکتبال اغلب در اندام‌های تحتانی، به‌ویژه در ناحیه مچ پا و زانو رخ می‌دهند. این آسیب‌ها عموماً ناشی از آماده‌سازی بدنی نامناسب، تکنیک نادرست در پرش یا فرود، تجهیزات یا کفش نامناسب و یا حوادث داخل زمین است. عوامل رشدی و تکاملی نیز از دلایل آسیب‌های شایع در این ورزش هستند. برای مثال عدم تعادل عضلانی می‌تواند منجر به آسیب شود. رایج‌ترین آسیب‌های این ورزش عبارتند از:

• پیچ‌خوردگی مچ پا: پیچ‌خوردگی مچ پا شایع‌ترین آسیب در بسکتبال است که شدت آن در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد، اما اغلب موارد خفیف است. با این حال، اگر پیچ‌خوردگی ظرف سه تا پنج روز بهبود نیابد، درد و تورم شدید باشد، فرد در راه رفتن دچار مشکل شود و یا مچ پا تغییر شکل دهد در این صورت باید حتما به یک ارتوپد یا کلینیک تخصصی زانو مراجعه کرد. 
• پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL): پارگی ACL یک آسیب جدی در زانو است که معمولاً در اثر چرخش ناگهانی بدن روی زانو، توقف سریع یا فرود نامناسب پس از پرش به وجود می‌آید. در این حالت فرد ابتدا یک صدای "پاپ" مانند را می‌شنود و به دنبال آن درد شدید در زانو را تجربه می‌کند. برای درمان این آسیب اغلب از جراحی استفاده می‌شود که شامل بازسازی رباط و یک دوره طولانی‌مدت فیزیوتراپی برای بازیابی دامنه حرکتی و قدرت زانو است
• کشیدگی عضلات همسترینگ: کشیدگی همسترینگ از دیگر انواع رایج مصدومیت در بسکتبال است که به صورت درد ناگهانی در پشت ران احساس می‌شود. این نوع آسیب معمولاً در هنگام دویدن با حداکثر سرعت یا تغییر جهت‌های ناگهانی رخ می‌دهد. این آسیب به دلیل فشار بیش از حد بر گروه عضلانی پشت ران ایجاد شده و درجه‌بندی آن از خفیف تا پارگی کامل متغیر است. برای رفع این مشکال فرد باید استراحت کند و  کشش ملایم و تمرینات تقویتی را انجام دهد
• آسیب به تاندون آشیل: تاندون آشیل که عضلات پشت ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند، در بسکتبال به دلیل پرش‌ها و فرودهای مکرر تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد. این فشار می‌تواند منجر به التهاب (تاندونیت) و در موارد شدید، حتی پارگی کامل تاندون شود. پارگی آشیل اغلب با درد ناگهانی و شدید در پشت پاشنه همراه بوده و فرد اغلب احساس می‌کند که به او ضربه شدید وارد شده است. این آسیب معمولاً نیاز به مداخله پزشکی جدی و احتمالاً جراحی دارد
• شکستگی استخوان: انواع شکستگی در بسکتبال در نتیجه برخوردهای فیزیکی شدید، افتادن روی زمین یا برخورد با حریف به وجود می‌آید. این آسیب می‌تواند استخوان‌های دست (مثلاً در اثر برخورد با توپ یا زمین خوردن)، پا یا حتی بینی را درگیر کند. شکستگی با درد بسیار شدید، تورم، تغییر شکل واضح و ناتوانی کامل در استفاده از عضو آسیب‌دیده همراه است و برای درمان نیاز به بی‌حرکت کردن عضو، گچ‌گیری و در برخی موارد جراحی دارد.
• سایر مشکلات احتمالی: شامل آسیب به استخوان تالوس (قسمت تحتانی مفصل مچ پا) یا تاندون‌های پرونئال (در پشت قوزک خارجی) و آرتروز زودرس است. اگر آسیب در شانه یا کتف باشد حتما باید به فوق تخصص شانه مراجعه کنید.

نشانه‌های مصدومیت ورزشی در بسکتبال

معمولاً نشانه‌های اصلی مصدومیت ورزشی در بسکتبال بلافاصله یا مدت کوتاهی پس از حادثه ظاهر می‌شوند. شایع‌ترین این علائم شامل درد (که می‌تواند از یک ناراحتی خفیف تا دردی تیز و ناتوان‌کننده متغیر باشد)، تورم و ورم در ناحیه آسیب‌دیده و بروز کبودی در اثر خونریزی زیرپوستی است. در هنگام بروز این علائم اولیه بدن به یک ضربه، کشش بیش از حد یا پارگی بافت واکنش نشان می‌دهد.

علاوه بر این، مجموعه دیگری از علائم هشداردهنده وجود دارند که نشان‌دهنده شدت بیشتر آسیب هستند. این موارد شامل محدودیت قابل توجه در دامنه حرکت مفصل (ناتوانی در خم یا صاف کردن کامل آن)، ناتوانی در تحمل وزن بدن روی اندام آسیب‌دیده (مثلاً لنگیدن یا ناتوانی کامل در ایستادن) و شنیدن یا احساس صداهای غیرعادی مانند تقه یا خردشدگی در لحظه آسیب است. در زمان بروز این علائم، به‌ خصوص در آسیب‌های مفصلی مانند زانو و مچ پا باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به یک پزشک متخصص مراجعه کرد.

روش‌های درمان انواع آسیب‌دیدگی در بسکتبال

در لحظه وقوع آسیب باید خیلی سریع چند کار را انجام داد. ابتدا باید روش RICE که شامل استراحت (Rest)، قرار دادن یخ (Ice)، بستن با باند کشی (Compression) و بالا نگه‌داشتن عضو آسیب‌دیده (Elevation) است، انجام شود. توجه داشته باشید که بلافاصله پس از آسیب، هر نوع فعالیت بدنی را متوقف کرده (استراحت) و از کمپرس یخ به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه هر دو ساعت برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. همچنین ناحیه آسیب دیده را با باند کشی ببندید (البته نه آنقدر محکم که جریان خون را مختل کند). این اقدامات اولیه در ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول، روند بهبودی را به طور چشمگیری تسریع کرده و از تشدید آسیب جلوگیری می‌کند.

پس از این مرحله نوبت به درمان‌های تخصصی‌تر می‌رسد. در این شرایط مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص دقیق و دریافت برنامه درمانی اهمیت بسیار زیادی دارد. پزشک از روش‌های مختلفی مثل تجویز داروهای ضدالتهاب، جلسات فیزیوتراپی برای بازیابی دامنه حرکتی و تقویت تدریجی عضلات، و در موارد شدید مانند پارگی‌های کامل رباط یا تاندون، انجام جراحی استفاده می‌کند.

شایان ذکر است که دوره توانبخشی پس از آسیب، مرحله‌ای حیاتی و تعیین‌کننده برای بازگشت ایمن و پایدار به زمین بسکتبال است. این فرآیند تحت نظارت متخصصان فیزیوتراپی و با بهره‌گیری از تمرینات تدریجی و هدفمند انجام می‌شود که شامل تمرینات کششی برای بازیابی دامنه حرکتی، تمرینات تقویتی با وزنه و کش برای بازگرداندن قدرت عضلات آسیب‌دیده، تمرینات تعادلی برای بهبود ثبات مفاصل و در نهایت، تمرینات هوازی سبک برای بازگرداندن آمادگی جسمانی کلی است. استفاده از همه این اقدامات بهبودی را تسریع کرده و با تقویت نواحی آسیب‌پذیر، احتمال وقوع مجدد آسیب را به حداقل می‌رساند.

روش‌های پیشگیری از آسیب های بسکتبال

برای پیشگیری از مصدومیت در بسکتبال باید به چند نکته مهم توجه داشته باشید. مهم‌ترین قدم در پیشگیری از آسیب های بسکتبال ، گرم کردن کامل بدن قبل از بازی است که شامل حرکات کششی پویا برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل و آماده کردن آنها برای فعالیت‌های شدید می‌شود. همچنین استفاده از تجهیزات محافظتی مناسب مانند کفش‌های باکیفیت با قابلیت حمایت از مچ پا و پدهای محافظ زانو و آرنج، نقش بسیار مهمی در کاهش آسیب‌های ناشی از برخورد، زمین خوردن یا تغییر جهت‌های ناگهانی دارد.

علاوه بر این تقویت بنیه جسمانی و استراحت کافی دو فاکتور بسیار مهم و اساسی دیگر در پیشگیری از انواع آسیب‌ها هستند. انجام منظم تمرینات تقویتی متمرکز بر عضلات کلیدی مانند همسترینگ، ساق پا و عضلات مرکزی بدن، ثبات مفاصل را افزایش داده و فشار وارده بر آنها را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. در نهایت استراحت و بازیابی (Recovery) نقش کلیدی و مهمی در ترمیم بافت‌ها و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از خستگی و فشار بر مفاصل دارد. البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که با مراجعه به کلینیک فوق تخصصی پا می‌توانید انواع آسیب‌های ناشی از ورزش بسکتبال را درمان کنید. 

جمع‌بندی

در این مقاله به طور کامل در مورد مصدومیت در بسکتبال صحبت کردیم. با این که آسیب‌های ورزشی بخشی اجتناب‌ناپذیر از بسکتبال پرتحرک و پرشتاب به شمار می‌روند، اما با به کارگیری راهکارهای پیشگیرانه هوشمندانه می‌توان احتمال وقوع آن‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش داد. استفاده از تجهیزات محافظتی مناسب مانند کفش‌های استاندارد، انجام منظم تمرینات تقویتی و تعادلی برای عضلات اصلی، گرم کردن اصولی قبل از فعالیت و درمان فوری و صحیح در لحظه وقوع آسیب، از فاکتورهای مهم در  حفظ ایمنی بازیکنان هستند. با رعایت همه نکات گفته شده در بالا می‌توان احتمال بروز آسیب حین ورزش را به حداقل رساند.