خارش کف پا نشانه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

خارش کف پا موردی نسبتاً رایج در بین ورزشکاران و کارمندان است که خوشبختانه در اغلب مواقع چندان نگران‌کننده نیست، البته مشروط بر اینکه خارش به‌صورت کوتاه‌مدت و مقطعی باشد و برای درمان آن در اولین فرصت اقدامات اولیه انجام شود.

کف پاها در برابر خارش آسیب‌پذیرتر هستند، چراکه این ناحیه از پا بیشتر مستعد رطوبت، خشکی پوست، میکروب‌ها و سایر عوامل تحریک‌کننده است. به‌طورکلی اختلال در عملکرد کبد و کلیه، سرطان، بارداری و... ازجمله مهم‌ترین علت‌های خارش پا هستند؛ اما این عارضه می‌تواند دلایلی دیگری نیز داشته باشد که برای آشنایی با آن‌ها و شناخت بهترین روش‌های درمان فوری خارش کف پا توصیه می‌کنیم، این مقاله از سایت پزشک ارتوپد را بادقت مطالعه کنید.

علت خارش کف پا

اگرچه که علت خارش کف پا در اغلب مواقع با خشکی و التهاب پوست مرتبط است؛ اما بااین‌حال در برخی موارد دلایل دیگری نیز می‌تواند با این مشکل مرتبط باشد، خصوصا زمانی که خارش و التهاب به‌صورت مزمن و طولانی‌مدت ادامه داشته باشد. به‌طورکلی در چنین مواردی بهتر است فرد برای درمان سریع‌تر به متخصص پا مراجعه کند تا پزشک پس از معاینات اولیه درمان‌های اصلی و اصولی را آغاز کند. همان‌طور پیش‌تر نیز اشاره کردیم، خارش کف پا می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد که در ادامه این بخش مهم‌ترین آن‌ها را معرفی کرده‌ایم.

1. کمبودهای تغذیه‌ای
2. سرد بودن دمای محیط
3. استفاده از پاک‌کننده‌های خشن پوست
4. افزایش وزن
5. بروز عفونت‌های قارچی خصوصاً در ورزشکاران
6. اگزما
7. بیماری پسوریازیس
8. خواب بی‌کیفیت
9. بروز بیماری‌های کبدی
10. واکنش‌های آلرژیک
11. عفونت کرم قلاب‌دار
12. بیماری گال
13. دیابت
14. سوختگی پوست
15. نیش حشرات
16. بیماری کلیوی
17. بیماری های مرتبط با غده تیروئید
18. بارداری
19. انسداد صفرا و اختلال در گردش خون
20. خارش کف پا و سرطان

علت خارش انگشتان پا در شب و موقع خواب

خارش انگشتان پا در شب می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از شایع‌ترین علت‌ها عبارتند از:

1. خشکی پوست:  در شب، بدن رطوبت کمتری تولید می‌کند و پوست ممکن است خشک‌تر شود، مخصوصاً اگر هوای اتاق خشک باشد یا پوست پا مرطوب نشده باشد.

2. عفونت قارچی (مانند پای ورزشکار): این نوع عفونت معمولاً بین انگشتان پا ظاهر می‌شود و خارش به‌ویژه در شب شدیدتر می‌شود، چون پا در حالت استراحت و گرماست.

3. آلرژی یا حساسیت پوستی: حساسیت به جوراب، مواد شوینده، یا کفش می‌تواند موجب تحریک و خارش شود که در شب بیشتر احساس می‌شود.

4. مشکلات عصبی (نورولوژیک): بیماری‌هایی مانند دیابت یا نوروپاتی محیطی می‌توانند موجب خارش عصبی در اندام‌ها، مخصوصاً شب‌ها، شوند.

5. گزش حشرات یا کنه: ممکن است گزش‌هایی که در طول روز احساس نشده‌اند، در شب با گرمای بدن یا حرکت بیشتر نمایان شوند و باعث خارش شوند.

6. بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس: اینگونه بیماری‌ها اغلب باعث خارش شبانه در ناحیه‌های خاصی از بدن از جمله پا می‌شوند. اگر خارش ادامه‌دار است یا همراه با علائم دیگری مانند ترک پوست، تاول، قرمزی یا ترشح است، توصیه می‌شود حتماً به پزشک مراجعه کنید.

7. سندرم تونل تارسال (Tarsal Tunnel Syndrome): فشرده شدن عصب تیبیال خلفی باعث علائمی چون خارش، سوزن‌سوزن شدن یا درد سوزشی در کف پا و انگشتان می‌شود، معمولاً شب‌ها تشدید می‌یابد.

8. بدشکلی‌های پا (مثل هالوکس والگوس یا انگشت چکشی): باعث فشار غیرطبیعی روی برخی اعصاب یا پوست نواحی خاص پا می‌شود که می‌تواند باعث تحریک عصبی یا خارش موضعی شود.

خارش کف پای راست نشانه چیست؟

خارش کف پای راست نشانه‌های متعددی می‌تواند داشته باشد، که در ادامه به رایج‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• واکنش آلرژیک

• عفونت قارچی (مانند پای ورزشکار)

• خشکی پوست

• دیابت (نوروپاتی محیطی)

• بیماری‌های کبدی یا کلیوی

• مشکلات عصبی یا فشار بر اعصاب پا

• جریان خون ضعیف

• استرس یا اضطراب

• کفش یا جوراب نامناسب

علت خارش کف پا در زمستان

رایج‌ترین علل خارش کف پا در زمستان در ادامه درج شده‌اند:

1. خشکی پوست: هوای سرد و خشک زمستان باعث از بین رفتن رطوبت پوست و ترک‌خوردگی می‌شود که خارش ایجاد می‌کند.
2. کمبود رطوبت محیط: گرمایش داخل خانه‌ها رطوبت هوا را کاهش می‌دهد و پوست خشک می‌شود.
3. کم‌آبی بدن: در زمستان کمتر آب می‌خوریم و این باعث خشکی پوست و خارش می‌شود.
4. تماس با لباس‌های ضخیم و پشم: لباس‌ها یا جوراب‌های ضخیم و پشمی ممکن است پوست را تحریک کرده و خارش ایجاد کنند.
5. کاهش تولید چربی پوست: هوای سرد باعث کاهش فعالیت غدد چربی می‌شود و پوست محافظت کمتری دارد.
6. مشکلات گردش خون: سرما باعث کند شدن جریان خون در اندام‌ها شده و می‌تواند خارش کف پا را تشدید کند.
7. بیماری‌های پوستی تشدیدشده: بیماری‌هایی مثل اگزما یا پسوریازیس در زمستان شدیدتر شده و خارش می‌آورند.

 علت خارش کف پا بعد از پیاده روی

رایج‌ترین علل خارش کف پا بعد از پیاده‌روی در ادامه درج شده‌اند:

• تعریق زیاد پا: رطوبت باعث تحریک پوست و خارش می‌شود.

• حساسیت به جنس جوراب یا کفش: مواد مصنوعی یا نامرغوب می‌توانند آلرژی یا تحریک ایجاد کنند.

• فشار و ساییدگی پوست: اصطکاک کف پا با کفش باعث التهاب و خارش می‌شود.

• خشکی پوست: اگر پوست خشک باشد، پیاده‌روی فشار بیشتری به پوست وارد می‌کند و خارش ایجاد می‌شود.

• عفونت‌های قارچی: گرمی و رطوبت ناشی از پیاده‌روی شرایط رشد قارچ را فراهم می‌کند.

• کمبود ویتامین‌ها: کمبود ویتامین B یا روی ممکن است باعث خارش بعد از پیاده‌روی شود.

• مشکلات گردش خون: کاهش جریان خون کف پا بعد از پیاده‌روی می‌تواند خارش ایجاد کند.

انواع خارش کف پا

با توجه به اینکه خارش کف پا می‌تواند طیف وسیعی از بیماری‌های مرتبط با بدن را در بربگیرد، ازاین‌روی فرد باید در اولین فرصت به پزشک مرتبط با نوع بیماری خود مراجعه کند، چراکه نوع درمان وابسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است، همچنین نوع خارش نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از راه‌های شناخت سریع‌تر بیماری شناخته شود. با توجه به این موضوع، ادامه این بخش از مقاله را با هدف شناخت انواع خارش پا و کف آن ارائه کرده‌ایم.

بروز عفونت قارچی

تینیا پدیس یا عفونت پای ورزشکاران یک بیماری بسیار شایع در بین ورزشکاران حرفه‌ای در حیطه فوتبال، والیبال و.... است که می‌تواند باعث ایجاد خشکی و خارش پا شود. به‌طورکلی در ورزش‌هایی که پای شخص دائماً در کفش است، شخص باید منتظر بروز این بیماری باشد، چراکه قرارگیری مداوم کفش در پا باعث می‌شود تا عرق در بین انگشتان پا ایجاد شود که عدم توجه به این موضوع می‌تواند زمینه بروز عفونت قارچی را در شخص پدید آورد.

ایجاد بثورات پوستی خارش‌دار، پوسته‌پوسته شدن پوست، قرمزی پوست، خارش شدید در بین انگشتان پا و... ازجمله علائم این بیماری هستند. همچنین که این بیماری مسری است و می‌تواند با حوله‌های آلوده، کفش‌های آلوده و... به شخص سالم نیز منتقل شود. البته این بیماری قابل‌درمان است و شخص می‌تواند برای درمان آن به پزشک متخصص پوست مراجعه کند.

بیماری‌های پوستی

بیماری‌های پوستی مانند اگزما نیز در شرایط خاص در فرد ایجاد می‌شود؛ مثلا اغلب در اشخاصی که جوراب و کفش تنگ پوشیده شده‌اند، مشاهده می‌شود. بیماری پسوریازیس هم که اغلب به دلایل وراثتی ایجاد می‌شود؛ در صورتی که فرد را درگیر کند ، احتمال آنکه در کف پا هم بروز کند وجود دارد؛ با این حال خوشبختانه در اغلب مواقع می‌توان بیماری را با کرم‌ها و داروهایی مدیریت کرد. همچنین اگزما نیز کاملاً قابل‌درمان است و بهترین پماد برای خارش کف پا در صورتی که اگزما یا پسوریازیس فرد را درگیر کرده باشد عبارت‌اند از:

• پمادهای کورتیکواستروئیدی (استروئیدها): مثل هیدروکورتیزون، بتامتازون و فلوسینولید
• کرم‌های غیر استروئیدی ضد التهاب: کرم‌های کلسینورین مهارگر مانند تاپیکاموس (Tacrolimus) و پیمیکرولیموس (Pimecrolimus)
• پمادهای نرم‌کننده و مرطوب‌کننده: کرم‌های حاوی اوره، کرم‌های حاوی گلیسیرین، کرم‌های حاوی آلوئه‌ورا
• پمادهای حاوی ویتامین D
• پمادهای ضد خارش: پمادهای حاوی مواد ضدخارش مانند دیکلومتازول (Dichlorophen) یا پرومتازین (Promethazine)
• پمادهای گیاهی: مثل پمادهای کالاندولا و آلوئه‌ورا

نیش حشرات

نیش حشرات یکی دیگر از انواع خارش پا محسوب می‌شود که می‌تواند به‌صورت مقطعی یا مزمن در شخص بروز کند. پشه، کک، ساس و... ازجمله حشرات فرصت‌طلبی هستند که علاقه زیادی دارند تا کف پا و یا مچ پا را نیش بزنند. نشستن در فضای باز در فصل بهار و تابستان، قرارگیری در محیط‌های مرطوب، پوشیدن لباس‌های گشاد و... می‌تواند شرایط را برای نیش‌زدن این حشرات فراهم کند.

آلرژی

یکی از انواع خارش پوست که متفاوت‌تر از سایر است، خارش پوست در هنگام ابتلا به آلرژی است. چراکه در آلرژی خارش پوست به‌صورت مزمن و طولانی‌مدت است و شخص در صورت ابتلا به آلرژی با خاراندن مداوم ناحیه آن را تحریک و آزرده می‌کند. به‌طورکلی استفاده از عطرهای خاص، مصرف مواد غذایی آلرژی‌زا، شستن لباس‌ها با شوینده‌های حساسیت‌زا و... می‌توانند با بروز آلرژی در افراد مرتبط باشند.

در کنار تمام موارد فوق در برخی موارد خارش کف پا و کبد می‌توانند با یکدیگر مرتبط باشند، خصوصاً زمانی که در کف پای شخص ترک‌های بزرگ و غیرقابل‌ترمیم مشاهده می‌شود که در چنین مواقعی احتمال بیماری کبد چرب در شخص وجود دارد و بیمار بهتر است برای درمان سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.

البته در نظر داشته باشید که اگر خارش پا به دلیل مشکل اسکلتی مانند فشار به اعصاب یا مشکلات عصبی (مثل درگیری اعصاب پا) باشد، لازم است به دکتر ارتوپد مراجعه کنید، ولی این موارد کمتر شایع هستند.

علائم خارش کف پا

به‌طورکلی خارش مهم‌ترین علامت در شناخت بسیاری از بیماری‌های مرتبط با کف پا شناخته می‌شود، اما با تمام این تفاسیر التهاب مداوم و خارش در ناحیه مربوطه می‌تواند زمینه بروز اختلالات دیگری را نیز در شخص پدید آورد که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. بروز تاول
2. کهیر
3. سرخی پوست
4. ایجاد پلاک‌های خشک و فلس مانند
5. تورم

عوارض خارش کف پا

متأسفانه علائم خارش پا در برخی مواقع می‌تواند بیانگر بیماری‌های جدی باشد و عدم توجه و پیگیری این موضوع می‌تواند زمینه بروز بسیاری از بیمارها نظیر بیماری‌های کلیوی، مشکلات تیروئیدی و... را برای شخص به‌صورت حاد پدید آورد. ازاین‌روی توصیه ما به افرادی که دارای خارش کف پا به‌صورت مزمن هستند، این است که به دنبال درمان‌های موقتی نباشند و در اولین فرصت برای درمان جدی اقدام کنند.

خارش کف پا در بارداری

خارش کف پا در بارداری از دیگر مواردی نادری است که می‌تواند در بانوان به دلیل تغییرات هورمونی و گوارشی رخ دهد. همچنین در برخی موارد فرد به علت ژنتیک و وراثت مادر ممکن است اختلال در کبد را تجربه کند که عدم کارکردن کبد در دوران بارداری احتمال تجمع صفرا در بدن مادر را افزایش می‌دهد که این موضوع می‌تواند زمینه بروز خارش شدید در دست‌وپا را در بیمار فراهم کند. نام این اختلال کلستاز است که عدم توجه به آن ممکن است برای جنین بسیار خطرناک باشد.

روش‌های تشخیص علل خارش کف پا

به‌طورکلی تراشیدن پوست به‌منظور نمونه‌برداری و آزمایش خون دو روش مهم برای تشخیص علل خارش کف پا شناخته می‌شود که پزشک می‌تواند پس از بررسی آن‌ها بیماری شخص را تشخیص دهد و در اولین فرصت برای بیماری درمان نهایی را پیشنهاد کند و مطابق با شرایط بیمار دستور بستری، درمان سرپایی، استفاده دارو خاص، جراحی و... را صادر کند.

راه‌های درمان خارش کف پا

اگرچه راه‌های درمان خارش پا و کف آن متنوع است، اما به‌طورکلی آنچه می‌تواند به‌عنوان مؤثرترین روش درمان خارش پا و مچ پا شناخته شود، تشخیص علت خارش و نظر نهایی پزشک است. معمولاً پزشک پس از تشخیص نوع بیماری می‌تواند روش‌های درمانی زیر را به بیمار پیشنهاد دهد.

1. استفاده از قرص‌های آنتی‌هیستامین مانند دیفن هیدرامین
2. تجویز اسپری‌های ضد قارچ و کرم‌های دارویی
3. مصرف داروهای ضدافسردگی
4. تجویز هیدروکورتیزون و کرم‌های نرم‌کننده
5. شناسایی عوامل آلرژی‌زا و منع مصرف آن‌ها
6. استفاده از کمپرس آب سرد

درمان خارش پاشنه پا در طب سنتی

برای درمان خارش پاشنه پا در طب سنتی، روش‌ها و درمان‌های موردی زیر توصیه می‌شود:

1. روغن بنفشه: مالیدن روغن بنفشه گرم روی پاشنه پا باعث تسکین خارش و رفع التهاب می‌شود.

2. حمام با جوشانده پوست درخت بادام تلخ: پوست بادام تلخ را بجوشانید و پاها را در این محلول برای ۱۵-۲۰ دقیقه قرار دهید.

3. پماد ترکیبی: ترکیب روغن بنفشه، روغن کنجد و عسل را به نسبت مساوی مخلوط کرده و روزانه روی پاشنه بمالید.

4. پودر گیاه پرسیاوشان: این پودر را با کمی آب سرد مخلوط کنید و به صورت خمیر روی پاشنه قرار دهید، بعد از خشک شدن بشویید.

5. زردچوبه: ترکیب زردچوبه با روغن زیتون و مالیدن آن به محل خارش می‌تواند ضدعفونی و ضدالتهاب باشد.

6. اجتناب از رطوبت: خشک نگه داشتن پاها و استفاده از جوراب‌های پنبه‌ای به کاهش خارش کمک می‌کند.

7. کمپرس آب سرد: گذاشتن کمپرس آب سرد روی پاشنه در مواقع خارش شدید به کاهش التهاب کمک می‌کند.

اگر خارش پایدار بود یا با ترک خوردگی و درد شدید همراه بود، حتما باید به پزشک مراجعه شود.

برای خارش کف پا چی بخوریم؟

در ادامه لیستی از خوراکی‌های مفید برای خارش کف پا ارائه شده است:

• سیب (ترجیحاً ناشتا):  ضدسم و تصفیه‌کننده خون؛ به کاهش خشکی و حساسیت پوست کمک می‌کند.

• آب انار طبیعی: خنک‌کننده و ضد التهاب؛ برای پاک‌سازی خون مفید است.

• آلو و آلوچه خشک (خیسانده‌شده در آب شبانه): کمک به تنظیم مزاج و رفع خشکی بدن.

• خیار و کاهو: مرطوب‌کننده طبیعی بدن؛ باعث کاهش گرمی و خشکی که از دلایل خارش است، می‌شوند.

• شیر بز یا شیر گاو تازه (گرم نشده با مایکروویو): ملین، ضد خشکی، و مفید برای پوست‌های خشک و خارش‌دار.

• دمنوش بنفشه یا گل گاوزبان (در حد اعتدال):  خاصیت ضد التهاب و خنک‌کنندگی دارد.

• روغن زیتون خوراکی (یک قاشق صبح ناشتا): برای نرمی پوست، تقویت کبد و کاهش خارش مفید است.

• شاه‌تره (دم‌کرده با کمی عناب): تصفیه‌کننده قوی خون و مفید برای خارش‌های ناشی از گرمی مزاج.

• سکنجبین با سرکه طبیعی و خیار رنده‌شده: نوشیدنی خنک‌کننده و ضد خارش، مخصوصاً در فصول گرم.

• آب کافی (حداقل ۸ لیوان در روز):  کم‌آبی یکی از دلایل شایع خارش پوست است.

در صورتی که خارش شما ناشی از گرمی مزاج یا سوءمزاج کبدی باشد، این خوراکی‌ها بسیار موثر خواهند بود.

پیشگیری از خارش کف پا

به‌طورکلی روش‌های مختلفی برای پیشگیری از خارش پا وجود دارد، اما آنچه نقش مؤثری را در نحوه پیشگیری از این عارضه ایفا می‌کند، شناخت علت خارش است. با توجه به اینکه ورزشکاران بیشتر مستعد ابتلا به خارش ناحیه کف پا هستند، پس بهتر است به‌منظور پیشگیری از این عارضه حتماً در بین بازی پاهای خود را از کفش بیرون بیاورند و آن را همواره خشک کنند.

همچنین استفاده از ضد قارچ‌ها، کرم‌های مرطوب‌کننده و... نیز می‌تواند امکان ابتلا به خارش پوست را به حداقل برساند. در انتها متذکر می‌شویم که بیماران مبتلا به دیابت نیز بهتر است به‌منظور تسکین خارش کف پا حتماً از باندهای استریل به‌منظور پوشش‌دهی زخم خود استفاده کنند و از راه‌رفتن روی محیط‌های آلوده و مرطوب جدا پرهیز کنند.

جمع‌بندی

با توجه به اینکه خارش پا ممکن است در هر ساعتی از روز رخ دهد، اتفاق‌افتادن این عارضه در شب متاسفانه کیفیت خواب شخص را کاهش می‌دهد، ازاین‌روی شناخت علت خارش کف پا در شب می‌تواند نقش مؤثری را در بهبود بیماری و افزایش کیفیت خواب داشته باشد.

به‌طورکلی خارش مزمن در شب زمانی رخ می‌دهد که در پای شخص عفونت قارچی مشاهده شود، همچنین گزش حشرات موذی نیز می‌تواند از دیگر دلایل خارش پا در شب باشد. در کنار تمام موارد فوق خشکی پوست پا، بارداری، بیماری‌های مرتبط با غدد و... از دیگر دلایل خارش پوست شناخته می‌شوند که شخص باید در اولین فرصت برای درمان آن اقدام کند. چراکه عدم توجه به این موضوع می‌تواند زمینه عود بیماری‌های مختلفی را برای شخص ایجاد کند.

از اینکه تا پایان یکی دیگر از مقالات سایت پزشک ارتوپد با ما همراه بودید، از شما بسیار سپاسگزاریم و امیدواریم این مقاله کوتاه توانسته باشد شناخت خوبی در مورد این اختلال به شما داده باشد. در انتها این بخش خواهشمندیم شما نیز تجربیات خود را درزمینهٔ درمان خانگی خارش کف پا با ما به اشتراک بگذارید.