تاثیر چاقی بر مفاصل: واقعیت‌هایی که باید بدانید
چاقی و اضافه‌وزن به‌عنوان مؤثرترین معضل در بروز بسیاری از امراض ازجمله بیماری‌های مفصلی، دیابت، گوارشی و... شناخته می‌شود. بر اساس تحقیقات به‌ازای هر ۲ کیلوگرم اضافه‌وزن، حدود ۶ کیلوگرم فشار اضافی به زانوها وارد می‌شود که همین موضوع می‌تواند بیانگر تاثیر چاقی بر مفاصل باشد. باتوجه‌به این موضوع پس می‌توان نتیجه گرفت که چاقی می‌تواند نقش مؤثری را در بروز بیماری‌هایی نظیر استئوآرتریت، آرتروز دست‌وپا و سایر بیماری‌های مفصلی داشته باشد.
ازآنجایی‌که چاقی یکی از بیماری‌های شایع در جوامع در حال پیشرفت شناخته می‌شود و مهار آن نیز تا حدودی مشکل و با چالش مواجه است، در این مقاله از پزشک ارتوپد قصد داریم در کنار بررسی عوارض چاقی روی مفاصل اطلاعاتی را درزمینهٔ کاهش شیوه وزن در اختیار شما قرار دهیم.
چاقی چیست و به چه کسی چاق می‌گویند؟
چاقی یک بیماری پیچیده مزمن است که در آن می‌توان شاهد رسوب یا تجمع بیش‌ازحد چربی بود. باتوجه‌به اینکه از چاقی تحت عنوان نوعی سوءتغذیه یاد می‌شود، این بیماری را در افرادی می‌توان مشاهده کرد که تغذیه مناسب و مغذی ندارند. به‌طورکلی امروزه در هر منطقه به‌جز منطقه جنوب شرق آسیا، شاهد چاقی مفرط هستیم و متأسفانه کشورهایی با درآمد متوسط جزو بالاترین میزان اضافه‌وزن و چاقی در سراسر جهان هستند.
به‌طورکلی عوامل زیادی ازجمله دلایل فردی، اجتماعی - اقتصادی و محیطی می‌تواند در بروز چاقی مؤثر باشند. به‌عنوان‌مثال رژیم غذایی، عدم فعالیت بدنی، شهرنشینی، حساسیت ژنتیکی، مصرف داروها، اختلالات روانی، سیاست‌های اقتصادی، اختلالات غدد درون‌ریز و قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی مختل‌کننده غدد درون‌ریز و... ازجمله عواملی هستند که نرخ ابتلا به بروز چاقی را افزایش می‌دهند.
معمولاً تشخیص اضافه‌وزن و چاقی با اندازه‌گیری وزن و قد افراد و با محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) محاسبه می‌شود، به این صورت که وزن شخص برحسب کیلوگرم بر مجذور قد (میزان قد به توان دو) تقسیم خواهد شد و درنهایت عدد به‌دست‌آمده BMI بدن فرد را نشان می‌دهد. همچنین اندازه‌گیری‌های اضافی مانند دور کمر، دور سینه و... نیز می‌تواند به تشخیص چاقی کمک کند. با تمام تفاسیر فوق زمانی که شاخص توده بدنی (BMI) فرد بالای ۲۵ باشد شخص اضافه‌وزن دارد و اگر پس از محاسبه (BMI) شاخص بالای ۳۰ باشد، فرد جز دسته افراد چاق رده‌بندی می‌شود.
عوارض چاقی برای مفاصل و استخوان‌ها
تاثیر چاقی بر مفاصل بر هیچ‌کس پوشیده نیست و این بیماری می‌تواند در کنار ایجاد بیماری‌های جسمی مضرات روحی زیادی را برای فرد پدید آورد. تمسخر دیگران، کاهش اعتمادبه‌نفس و افسردگی تنها بخشی از مضرات و عوارض چاقی برای مفاصل و استخوان‌ها شناخته می‌شود. همچنین در کنار این موارد اضافه وزن و ورم پا دو موضوع مهمی هستند که اغلب مواقع رابطه مستقیمی با هم دارند و اغلب برای شخص، معضلات زیادی را به دنبال دارد.
ضمن اینکه همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردیم چاقی و اضافه وزن اثرات مخرب و جبران‌ناپذیری را برای مفاصل خواهد داشت که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به التهاب و اختلال در متابولیسم استخوان، زانودرد، ورم پا، سایش و پارگی تاندون‌های دست‌وپا، افزایش خطر شکستگی استخوان‌ها، کاهش سلول‌های استخوان‌ساز و ریسک ابتلا به آرتروز اشاره کرد که درنهایت تداوم این وضعیت و عدم توجه به آن خطرات جسمی و روحی زیادی را برای فرد ایجاد می‌کند.
در اکثر مواقع افرادی که از زانو درد یا دردهای مرتبط با ستون فقرات به فوق تخصص ارتوپد مراجعه می‌کنند، اصلی‌ترین توصیه پزشک به آنها کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب و ایدئال است. پس باید چاقی و عوارض آن را جدی گرفت.
چرا چاقی باعث درد مفاصل می‌شود؟
به‌طورکلی اضافه وزن و زانو درد رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند؛ بسیاری از افرادی که به متخصص زانو یا متخصص ارتوپد مراجعه و از درد در این ناحیه شکایت دارند، یا چاق هستند یا اضافه وزن دارند. چرا که این دو مورد درد و فشار زیادی را روی مفصل‌ها ایجاد می‌کند، همچنین چاقی التهاب ایجاد تاندون‌ها یا بافت همبند اطراف مفاصل می‌شود، ازاین‌روی شخص در درازمدت زانو درد شدیدی را تجربه می‌کند که عدم توجه به این موضوع متاسفانه احتمال خطر ابتلا به بیماری تاندونیت را افزایش می‌دهد.
فواید کاهش وزن برای مفاصل
به‌طورکلی تعادل وزن سالم نقش مؤثری را در سلامت کلی بدن ایفا می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان را به حداقل می‌رساند. همان‌طور که می‌دانیم تاثیر چاقی بر مفاصل کاملاً مشهود است ازاین‌روی افراد باید به‌منظور کاهش وزن در اولین فرصت ورزش را شروع کنند، زیرا تعادل وزن در کنار بهبود تمام بیماری‌های فوق می‌تواند زمینه تسکین، بهبود و درمان بسیاری از بیماری‌های مفصلی را پدید آورد که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
کاهش فشار مفاصل
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، چاقی مداوم در درازمدت می‌تواند منجر به ایجاد فشار روی زانوها شود؛ اما با تمام تفاسیر فوق کاهش وزن نیز می‌تواند مزایای بسیار خوبی برای مفاصل به دنبال داشته باشد، به‌طوری‌که تحقیقات نشان می‌دهد که ازدست‌دادن یک کیلوگرم وزن منجر به برداشتن 3 برابر فشار از زانو می‌شود.
تسکین درد
مطالعات متعدد نشان می‌دهد که کاهش وزن مستمر می‌تواند منجر به تسکین درد آرتریت می‌شود. همچنین کاهش وزن نتایج بیشتر و بهتری را می‌تواند برای شخص به دنبال داشته باشد به‌طوری‌که طبق تحقیقات ازدست‌دادن ۱۰ تا ۲۰ درصد وزن اولیه بدن باعث بهبود درد، عملکرد و افزایش کیفیت زندگی خواهد شد.
کاهش التهاب
به‌طورکلی چربی به‌خودی‌خود یک بافت فعال است که مواد شیمیایی پیش التهابی را ایجاد و آزاد می‌کند. ازاین‌روی با کاهش ذخایر چربی در بدن، التهاب کلی بدن کاهش می‌یابد. همچنین ازآنجایی‌که چاقی می‌تواند زمینه ایجاد اختلالات خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، لوپوس و بیماری‌های دیگر را فراهم کند، ازاین‌روی کاهش وزن می‌تواند نقش مؤثری در مهار بسیاری از بیماری‌ها ایفا کند.
کاهش سطح اسیداوریک و احتمال حمله نقرس
۱۰ مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که کاهش وزن برای افراد چاق یا دارای اضافه وزن مبتلا به نقرس مفید است. به‌طورکلی، افرادی که دارای وزن کمتری هستند، خطر ابتلا به بیماری نقرس نیز در آنها کمتر است.
پیشگیری از انحطاط غضروف‌ها
به‌طورکلی تصاویر رزونانس مغناطیسی (MRI) نشان می‌دهد که افرادی که برای کاهش وزن خود تلاش می‌کنند، شاهد زوال غضروف کمتری نسبت به افراد چاق هستند و به بیان ساده‌تر می‌توان گفت هر چه کاهش وزن بیشتر باشد، سرعت پیشرفت بیماری نقرس و انحطاط غضروف‌ها نیز کمتر است.
راهکارهایی برای کاهش وزن اصولی
باتوجه‌به اینکه تاثیر چاقی بر مفاصل و سایر اعضای بدن می‌توان مشاهده کرد، ازاین‌روی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان ارتوپدی پیروی از راهکارهایی برای کاهش وزن اصولی است که معمولاً انجام ورزش لاغری برای زانو درد ازجمله مواردی است که می‌تواند علاوه بر لاغری پایین‌تنه نقش مؤثری را در بهبود زانودرد نیز داشته باشد.
جالب است بدانیم که شیوه انجام آن نیز بسیار ساده است و تنها باید بیمار هر روز در کنار ورزش‌هایی نظیر یوگا، دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و... تمریناتی مانند رکاب‌زدن در هوا، خم‌کردن زانوها، باز و بسته کردن زانو، انجام تمرینات کشش ناحیه مچ پا و... را برای بهبود زانودرد خود انجام دهد. همچنین در کنار ورزش پیروی از برخی موارد زیر نیز می‌تواند نقش مؤثری را در کاهش وزن اصولی ایفا کند.
- کنترل استرس
- روزه‌داری متناوب
- پیروی از یک رژیم غذایی خاص
- نشسته و آهسته غذاخوردن
- خوردن پروتئین کافی با وعده‌های غذایی
- بهبود کیفیت خواب
آیا عمل جراحی برای کاهش وزن توصیه می‌شود؟
اگرچه نمی‌توان در پاسخ به این سؤال جواب صریحی داد، اما ازآنجایی‌که تأثیر هر کیلو کاهش وزن می‌تواند فشار زیادی از روی مفاصل علی‌الخصوص زانوها بردارد، ازاین‌روی بهتر است افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها ۴۰ یا بالاتر از آن است، پس از مشورت با پزشک برای عمل جراحی اقدام کنند، چراکه چاقی مفرط می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها نظیر دیابت نوع ۲، فشارخون بالا، آپنه خواب شدید و... باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی تاثیر چاقی بر مفاصل بدن پرداختیم. به‌طورکلی چاقی و زانو درد دو مبحث مرتبط با یکدیگر هستند، چراکه هر 1 کیلوگرم اضافه وزن می‌تواند 3 کیلوگرم بار و فشار اضافی به زانوها وارد کند که تحمل این فشار در سنین میان‌سالی برای شخص دردناک و گاهی غیرقابل‌تحمل است. متوجه شدیم که چاقی به‌عنوان مهم‌ترین علل اصلی مرگ‌ومیر قابل‌پیشگیری در سراسر جهان شناخته می‌شود که متأسفانه میزان آن در بزرگ‌سالان و کودکان روبه‌افزایش است.
اغلب افراد چاق برای کاهش وزن تلاش می‌کنند و موفق می‌شوند، اما متأسفانه حقیقتی وجود دارد که حفظ کاهش وزن به طولانی‌مدت وجود ندارد و همواره از کنترل وزن تحت عنوان یک رویکرد پیچیده یاد می‌شود، چراکه لازمه تعادل وزن عدم استرس، پیروی از یک لایف‌استایل سالم، تغذیه سالم، خواب کافی و... است.
اگرچه که هم‌اکنون روش‌های متعددی برای لاغری نظیر دارودرمانی، عمل جراحی و... وجود دارد؛ اما بااین‌حال برای حفظ تعادل وزن و پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها باید از یک سبک زندگی سالم پیروی کرد تا میزان ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها نظیر دیابت، سرطان، فشارخون و... را به حداقل رساند.
از اینکه تا انتهای این مقاله همراه ما بودید، صمیمانه سپاسگزاریم. لطفا اگر با اضافه‌وزن یا چاقی درگیر هستید، تجربیات خود در مورد چاقی، عوارض آن و ارتباط اضافه‌وزن و زانودرد، کمردرد، پادرد، ورم پا و سایر مشکلات جسمی و روحی را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
پست قبلی
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید